Þjóðlíf - 01.05.1988, Síða 45

MENNING
Mikael Reuter. Finnnlandssænkan undir stöðugum áhrifum
frá ensku.
Dr. Seppo Heikinheimo. Finnlandssvíar njóta mikilla forréttinda.
Erik Allardt. Óviss staða finnlandssænsku.
til baka frá Svíþjóð til Finnlands, þar sem
finnskan þeirra er oft léleg. Finnskumælandi
börn haldi sums staðar uppi sænskum skól-
um, til dæmis í Pori (Björneborg) þar sem
Finnlandssvíar voru áður í meirihluta. Pori
er nú orðin alfinnskumælandi borg.
Stjórnmálamenn hlynntir
sænskunni
Annað vandamál Finnlandssvía er sú mikla
fækkun barnsfæðinga sem orðið hefur síðast-
liðin ár. Fjöldi barnsfæðinga er mun lægri
meðal Finnlandssvía en meðal Finna en
Reuter segir að þróunin hafi sýnt að Finn-
landssvíum fækki mun hægar en bjartsýnustu
menn þorðu að vona.
Þegar Reuter er spurður að því hversu
mikið sé hægt að nota sænsku í Finnlandi
segir hann að það sé erfitt fyrir útlendinga og
utanbæjarmenn að fá þjónustu á sænsku, til
dæmis í Helsinki, nema þeir þekki til og viti
hvernig og hvar það sé hægt. Það sé auðvelt
fyrir Finnlandssvía í Helsinki að nota sænsku
því að þeir viti hvar þeir geta talað móðurmál
sitt. Hann segir að Finnlandssvíar séu hvattir
til að tala sænsku á opinberum stöðum.
Hann bendir á að flestallir stjórnmálamenn
séu hlynntir sænskunni í Finnlandi, það hafi
greinilegast komið fram í baráttunni fyrir
forsetakosningarnar í janúar en allir forseta-
frambjóðendurnir töluðu sænsku með ágæt-
um og í ræðum sem þeir héldu á finnsku
töldu þeir mikilvægt að viðhalda sænskunni í
Finnlandi.
Blaðadeilur
Fil. dr. Seppo Heikinheimo, tónlistargagn-
rýnandi hjá Helsingin Sanomat eða Helsinki-
fréttum eins og blaðið myndi kallast á ís-
lensku, er þekktasti núlifandi andstæðingur
og gagnrýnandi Finnlandssvía og sænskunn-
ar enda hefur hann látið mikið til sín taka í
umræðum um málefni Finnlandssvía. Fyrir
tveimur árum lenti hann í miklum blaðadeil-
um í Hufvudstadsbladet, málgagni Finn-
landssvía sem kemur út í Helsinki, og segist
þá hafa fengið ótal símtöl frá Finnlandssví-
um sem vildu mótmæla því sem hann hafði
skrifað. Deilurnar enduðu með því að hann
baðst opinberlega afsökunar enda segist
hann hafa orðið var við að hafa sært tilfinn-
ingar margra Finnlandssvía — það hafi hins
vegar ekki verið ætlunin. Og enn á ný hafa
deilur risið upp, að þessu sinni aðallega um
það hvort nota eigi ensku í stað sænsku á
fundum Norðurlandaráðs.
Heikinheimo heldur því fram að Finn-
landssvíar njóti mikilla forréttinda í Finn-
landi og að enn þann dag í dag ráði þeir
atvinnu- og efnahagslífi landsins. Þeim tök-
um vilji þeir ekki sleppa. Hann bendir á að
háskólar landsins séu víða skyldaðir til að
taka inn fimm til tíu prósent Finnlandssvía á
hverju ári án tillits til einkunna og að um
25% sænskumælandi stúdenta leggi stund á
nám í viðskiptafræðum. Hann segir að 5%
stúdenta í læknisfræði séu sænskumælandi
og nú eigi að taka inn árlega ákveðinn fjölda
sænskumælandi stúdenta í lyfjafræði en það
fag er sérstaklega erfitt að komast í við Há-
skólann í Helsinki. Hann segir að það sé
„helmingi léttara fyrir sænskumælandi stúd-
enta en fyrir finnskumælandi að komast inn í
háskóla". Það sé ósanngjarnt og því verði að
breyta.
Heikinheimo segir jafnframt að Finnlands-
svíar séu sífellt að verða finnskari og finnsk-
ari, þ.e.a.s. þeir týni niður sænskunni en
tileinki sér þess í stað finnsku sem þá verður
móðurmál þeirra í stað sænskunnar. Þetta sé
þróun sem viss finnlandssænsk festi, til dæm-
is Hufvudstadsbladet, reyni að hamla en það
sé þýðingarlaust þar sem þetta sé eðlileg þró-
un. Hann viðurkennir að menningarframlag
Finnlandssvíanna sé landinu vissulega dýr-
mætt en bendir á að Finnlandssvíarnir hefðu
afrekað nákvæmlega það sama þó þeir hefðu
gert það á finnsku.
43