Þjóðlíf - 01.05.1988, Síða 52

VIÐSKIPTI
Frá Marseilles. Evrópusamband frjálsra verkalýðsfélaga telur að um þriðjungur
evópubúa nái ekki fótfestu á vinnumarkaði, geti ekki aðlagast hröðum breytingum
á honum eða sé í lamasessi af öðrum ástæðum. „Evrópa verðu að hafa hjarta".
unni. Bara á þessari öld getum við talið upp
eftirhreytur nýlendustefnunnar; tvær heims-
styrjaldir; nasismann; stalínismann og skipt-
inguna í austur- og vesturblokk með járn-
tjaldi kalda stríðsins. Evrópuríkin glötuðu
pólitísku og efnahagslegu frumkvæði í hend-
ur Bandaríkjunum og Japan og hernaðar-
legu frumkvæði til Sovétríkjanna. Það átti
ekki upp á pallborðið að vera Evrópusinni.
„En nú er annað uppi," skrifar Hans L.
Zetterberg ritstjóri Svenska Dagbladet.
„Það er hrein unun að vera Evrópusinni um
þessar mundir. Eldflaugar hverfa. Austur-
Evrópa opnar vesturgluggann. Gorbatsjov
reynir að gera upp sakirnar við Stalín. I Vest-
ur-Þýskalandi vinna góðu öflin hið svokall-
aða sagnfræðingastríð, sem þar hefur geys-
að. Vestur-Evrópa hefur eignast nýjar stofn-
anir, þing, dómstóla, vísindalegar
samstarfsáætlanir, reiknieininguna ECU og
brátt heimamarkað innan Evrópubandalag-
sins. Samkeppnin við Bandaríkin og Japan
rekur okkur saman í hnapp. Og Evrópu-
bandalagið er nafnið sem allt snýst um. Það
hefur þegar innlimað Suður-Evrópu. Skand-
inavíuríkin, Austurríki og Austur-Evrópu-
ríkin eru á hreyfingu í átt til Evrópubanda-
lagsins."
Að mörgu leyti er þetta rétt lýsing á þeim
hughrifum bjartsýni og nýrrar dagsbrúnar
fyrir Evrópuhugsjónina sem nú tíðkast.
Garnlir „Dagsbrúnarkallar" í Evrópu eru þó
ekki líklegir til þess að láta hrífast eins og
síðar verður að vikið. Bjartsýnistónninn er
líka tiltölulega nýr af nálinni. Árið 1986 gaf
Norræna verkalýðssambandið, NFS, út
skýrslu sem bar heitið,. Norðurlönd á tíunda
áratugnum". Þar var meðal annars leitt í ljós
að Evrópulöndin hefðu sem heild dregist aft-
ur úr Bandaríkjunum og Japan í þeim grein-
urn framleiðslu sem tengjast svokallaðri há-
tækni. Norðurlöndin voru þar síður en svo
nokkur undantekning. Öll norrænu ríkin
keyptu meira af hátæknivöru heldur en þau
seldu nema Svíþjóð. Á árunum 1975 til 1985
hafði þróunin verið á þann veg að hlutur
Norðurlanda hafði farið vaxandi á víkjandi
nrörkuðum með trjávöru, málma og aðra
hefðbundna vöruflokka, en hlutur þeirra
farið minnkandi á vaxandi mörkuðum með
hátæknivarning eins og til dæmis á rafeinda-
og líftæknisviði. Norræna verkalýðssam-
bandið taldi að þessar upplýsingar væru sem
hljómur frá viðvörunarbjöllu. Yrði ekki
brugðist við með réttum hætti væri velferð-
inni á Norðurlöndum teflt í tvísýnu.
Síðustu tíu ár hafa viðvörunarbjöllur af
þessu tagi hringt víða um alla Evrópu. Einn
af aðstoðarforstjórum IBM, Svíinn Tage
Frisk, ræddi um það á finnska Verkfræð-
ingaþinginu "88 sem haldið var í Helsingfors
í byrjun febrúar, að sú svartsýni sem lengi
hefði hrjáð Evrópubúa hefði nú vikið fyrir
bjartsýni og trú á glæsta framtíð í iðnaðar- og
tæknimálum. Evrópumenn hefðu tekið
sjálfa sig í hnakkadrambið, skilgreint vanda-
mál og framkvæmdaerfiðleika, og hrint af
stað víðtækum samstarfs- og samskiptaáætl-
unum á sviði vísinda-, rannsókna-, mennta-
og menningarmála, auk þess sem stefnt væri
að frjálsunr innra markaði innan Evrópu-
bandalagsins 1992.
Evrópusamband
í vanda
Evrópuhugsjónin átti rík ítök í hugum
margra forystumanna evrópsks launafólks
upp úr síðari heimsstyrjöld. enda var verka-
lýðshreyfing víðast sterkt afl í uppbygging-
unni. Fulltrúar evrópskrar verkalýðshreyf-
ingar voru með í stofnun Kola- og stálbanda-
lagsins, undanfara Evrópubandalagsins, og
sátu í stjórn þess. Nú er annað uppi á ten-
ingnum, enda hafa ítök samtaka launafólks
farið þverrandi. Um þessar mundir sitja tíu
þúsund æviráðnir embættismenn í aðalskrif-
stofum Evrópubandalagsins í Brússel, með-
an starfsmenn Evrópusambands frjálsra
verkalýðsfélaga. sem einnig hefur aðsetur
þar, eru um 30. Auk þess rekur Evrópusam-
bandið að vísu hagrannsóknarskrifstofu.
Fulltrúar verkafólks hafa meira eða minna
verið frystir úti úr stjórnum samstarfsins inn-
an EB, og eru aðeins með í svokölluðu fé-
lagsmálaráði EB.
Evrópusamband frjálsra verkalýðsfélaga á
í miklum erfiðleikum, eins og raunar samtök
launafólks almennt í VesturEvrópu. í sam-
bandinu eru 35 verkalýðssamtök frá 21 landi.
Opinberlega er það haft fyrir satt að innan
Evrópubandalagsins séu 40% vinnufærra fé-
lagar í samtökum launafólks. Víða er þó
prósentan mun lægri og í Bretiandi og Frakk-
landi til dæmis mun hundraðshlutinn vera
kominn niður í fimmtán. Samtökum launa-
fólks 'hefur mistekist hrapallega að ná til
ungs fólks. sem víða er atvinnulaust langt
frarn á fullorðinsár, svo og til fólks í nýjum og
vaxandi atvinnugreinum. Gömlum vígum
verkalýðshreyfingar eins og námum og stál-
verum hefur verið lokað unnvörpum. Mill-
jónir félaga hafa sagt sig úr verkalýðsfélög-
um. Trúarbrögð og pólitík koma í veg fyrir
samstöðu um brýnar kröfur. Portúgölsk og
frönsk verkalýðsfélög sem lúta stjórn komm-
únista eru útilokuð frá Evrópusambandi
frjálsra verkalýðsfélaga, en innan þess eru
samt næg misklíðarefni milli krata og hægri
manna, mótmælenda og kaþólikka o.s.frv.
Krafa Evrópusambandsins um virka at-
vinnustefnu og markvissa iðnaðaruppbygg-
ingu hefur beðið skipbrot því að ríkisstjórnir
hafa skellt skollaeyrum við slíku tali. en
ástundað þess í stað stefnu aðhalds og sam-
dráttar í opinberum umsvifum. Á vegum
ýnrissa hægri stjórna hefur verið unnið að því
leynt og ljóst með ærnum árangri. að minnka
áhrif verkalýðshreyfingarinnar. Víða hafa
samtök launafólks og forystumenn þeirra,
eins og t.d. á Bretlandseyjum. orðið tákn
stöðnunar og efnahagskreppu. Það bætist
svo ofan á tilvistarkreppu Evrópusambands-
ins að alþýðusambönd í aðildarlöndunum
hafa verið naum á fé og nísk á að lána sína
bestu menn til baráttunnar á Evrópuvísu. En
meðal forystumanna eru nú hafðar uppi
miklar heitstrengingar um að hefja Evrópu-
samstöðu launafólks til vegs og virðingar, og
koma í veg fyrir að sú sameiningar- og sam-
50