Þjóðlíf - 01.05.1988, Síða 64

HEILBRIGÐISMÁL
Hundaæði komið til Finnlands
Barst með villidýrum að austan.
Merði útrýmt í Finnlandi
Óttast er að hundaæði breiðist út í Finnlandi.
í byrjun aprílmánaðar fannst í austurhluta
landsins hundur sem hafði drepist úr hunda-
æði.
Við nánari athugun fundust fleiri dýr, þar
á meðal tveir refir og merðir, sem einnig
höfðu drepist úr hundaæði. Talið er að æðið
hafi annað hvort borist með villtum dýrum
yfir landamærin frá Sovétríkjunum eða frá
Eistlandi yfir vetrarísinn á Finnska flóa en í
marslok bárust finnskum heilbrigðisyfir-
völdum þær fréttir að vart hefði orðið við
hundaæði í vesturhluta Sovétríkjanna. Þá
létu heilbrigðisyfirvöld í Finnlandi grípa til
varúðarráðstafana á svokölluðu áhættu-
svæði við landamærin en allt kom fyrir ekki.
Eftir að dauði hundurinn fannst var þegar
í stað gripið til aðgerða til að hindra frekari
útbreiðslu veikinnar. Eigendur hundsins
voru færðir á sjúkrahús þar sem grunur lék á
að hundurinn hefði bitið þá og ef til vill smit-
að áður en hann drapst. Dýralæknar báðu
dýraeigendur að halda hundum sínum og
köttum innan húss eða innan landareignar
sinnar og láta vita ef vart yrði við dauð dýr úti
á víðavangi eða dýr sem hegðuðu sér undar-
lega.
Hafist var handa við bólusetningu hunda
og fólks, fyrst í stað í heimabyggð dauða
hundsins sem þó var utan við áhættusvæðið
svokallaða. Smám saman var svo farið að
bólusetja dýralækna um suður- og austur-
hluta landsins. Eftir því sem bóluefni hafa
borist til landsins hafa hundar í öðrurn hér-
uðum landsins verið bólusettir í einhverjum
mæli. í landinu eru um 300.000 hundar og
gert er ráð fyrir að takist að bólusetja þá
flesta áður en langt um líður. Ekki er fyrir-
hugað að bólusetja ketti þó að talið sé að þeir
beri helst smit til manna.
Nokkrum dögum eftir að fyrst varð vart
við hundaæðið komu stjórnvöld þeim tilmæl-
um á framfæri við veiðimenn að þeir myndu
auka mjög veiðar sínar á merði þar sem hann
væri helsti smitberi hundaæðis og fækka ref-
um svo um nrunaði. í landinu væru alltof
margir merðir sem hefðu komið að austan og
féllu alls ekki að náttúru og lífríki landsins.
Mörðurinn ætti sér „engan náttúrulegan
óvin“ sem sæi um að hindra óeðlilega fjölgun
hans og útbreiðslu, sögðu talsmenn heil-
brigðisyfirvalda. Því væri réttast að útrýma
honum og til þess þyrfti að veiða um 60.000
merði á ári. Auk marðarins mættu veiði-
menn svo fækka refum, minkum og greif-
Sjónvarpsmenn taka viðtal viö finnskan
ingjum þar sem þeir bæru líka smit. Auk
þessa þyrftu kattaeigendur að halda dýrunr
sínum heima við þar sem finnskir kettir væru
vanir miklu frjálsræði, þeir hefðu ávallt get-
að farið um skógana að vild og komist þannig
í tæri við villt dýr.
Náttúru- og dýraverndunarsamtök hafa
að sjálfsögðu mótmælt tilmælum stjórnvalda
um útrýmingu marðarins en lítinn hljóm-
grunn fengið.
Finnar hafa töluverða reynslu af að fást
við hundaæði þar sem vart hefur orðið við
það í landinu þrisvar áður, fyrst unr 1930, svo
um 1940 og síðast um 1950.1 öll skiptin tókst
að koma í veg fyrir útbreiðslu þess en þá var
um hundaæði í hundum að ræða, ekki í villt-
um dýrum eins og að þessu sinni. Sérfræð-
ingar eru þó ekkert sérstaklega vongóðir um
að þeim takist að uppræta hundaæðið nú því
að reynsla þjóða Mið-Evrópu undanfarin ár
hefur sýnt hve erfitt það er, jafnvel ómögu-
legt. Þeir segja að hundaæði þrífist vel þar
sem einni tegund villtra dýra hefur fjölgað
svo mikið að ójafnvægi hefur komist á í nátt-
úrunni.
í löndum Mið-Evrópu hefur ref fjölgað
mest en í Finnlandi er það mörðurinn. Sér-
fræðingarnir staðhæfa að ekki takist að eyða
veikinni nema stórt skarð sé höggvið í stofn
marðanna, að minnsta kosti nokkur ár líði
þar til auknar veiðar á merði gefi þann ár-
angur sem vonast er eftir, ef það tekst þá
nokkurn tíma að losna við hundaæðið.
Heilbrigðisyfirvöld segja að Finnar verði
nú að umgangast dýr á annan hátt en áður.
Gæludýrum megi ekki sleppa lausum úti í
náttúrunni. Fullorðnir verði að kenna börn-
um sínum að halda sig frá ókunnugum dýr-
um úti á götum og vera á varðbergi gagnvart
villtum dýrum sem haga sér undarlega og
Snata: Hundaæöi er lífshættulegt.
laðast að mönnum. Nú verði Finnar að læra
að búa við hundaæði í landinu.
Þegar fréttist um hundaæðið bönnuðu
stjórnvöld í Noregi og Svíþjóð strax innflutn-
ing hunda án skriflegs leyfis frá dýralækni.
Samkvæmt fyrirskipunum verða hundar
settir í fjögurra mánaða sóttkví og gæsla efld
við landamæri landanna.
Fregnin um hundaæðið kemur sér þó sér-
lega illa fyrir Álandseyinga. Hætt er við að
ferðamannastraumur minnki til Álandseyja
vegna þessa þar sem sænskir sumarbústaða-
eigendur og smábátaeigendur á ferð um
álenska skerjagarðinn vilja taka gæludýr
með sér á eyjarnar.
Álandseyingar hafa velt fyrir sér hvort
mögulegt væri að hindra útbreiðslu hunda-
æðisins til eyjanna og lýsa eyjarnar lausar við
sjúkdóminn. Þeir hafa þó komist að þeirri
niðurstöðu að til þess að svo mætti verða yrði
að auka eftirlit nreð skerjagarðinum og
koma á fót einhvers konar sóttkví. Það yrði
þeim of kostnaðarsamt. fjöldi smábáta sé
slíkur og auk þess fari dýr ferða sinna um
ísinn milli Finnlands og eyjanna á veturna að
vild — með því yrði erfitt að hafa eftirlit.
Hundaæði er lífshættulegt, ef maður er
bitinn eða ef munnvatn smitaðs dýrs kemst í
opið sár, eru allar líkur á að hann smitist.
Hann verður þá þegar í stað að leita sér
læknishjálpar og fá ofnæmissprautu. Eftir að
einkenni sjúkdómsins eru komin fram er
ekki lengur hægt að bjarga lífi hans. Enginn
hefur þó sem betur fer dáið úr hundaæði í
Finnlandi enn sem komið er. og enginn smit-
ast, en í Mið-Evrópu deyja að meðaltali þrír
menn úr hundaæði á ári.
Guðrún Helga Sigurðardóttir, Helsinki.
62