Þjóðlíf - 01.04.1989, Síða 29

ERLENT
í ríki Komeinis eru fangelsi nefnd „íslamskar námsstofnanir". Fangar eru leiddir fyrir
„andlega dómara" og þeir verða að játast undir íslamska trú og viðurkenna guðsríki
Komeinis. Færist hann undan því er hann samstundis tekinn af lífi.
í þau átta ár sem stríðið stóð heyrðust
varla nokkur mótmæli né gagnrýni frá stóru
fjölmiðlunum hér í V-Þýskalandi. Var sú
vitneskja að fjölmörg stór þýsk fyrirtæki og
sjálft þýska ríkið græddi milljarða á þessu
stríði kannski ástæðan fyrir þessari þögn?
Hver vissi til dæmis ekki um kaup íraka á
þýskum búnaði til framleiðslu efnavopna,
sem síðar voru notuð gegn bæði Irönum og
írönskum kúrdum? Flestir vissu líka að tugir
þúsunda íranskra unglinga voru sendir út á
vígvöllinn og þar með út í opinn dauðann,
vopnaðir þýskum G-3 byssum. En þessar
staðreyndir eru ekki lengur í deiglunni. Frið-
ur ríkir á vígvellinum. Fórnarlömb stríðsins,
sem liggja nafnlaus í fjöldagröfum, eru löngu
gleymd og öllum er sama um þá sem örkum-
luðust eða misstu allt sitt fólk í stríðinu.
Áhugaleysi hins vestræna heims þýðir þó
ekki að þessi stríðshrjáðu lönd íran og írak
séu horfin úr sjónmáli erlendra verktaka og
forstjóra. Þvert á móti, nú geta þeir loks
farið að mjólka kúna. Enn er hægt að selja
Iran og Irak vopn, því bæði löndin byggja nú
aftur upp heri sína með enn öflugri og ný-
tískulegri vopnum til að vera í stakk búin að
verjast. En viðskiptin eru ekki lengur tak-
mörkuð við vopnasölu. Fjölmörg erlend
fyrirtæki og ríkisstjórnir hafa boðið „hjálp“
við uppbyggingu. Og það er víst nóg sem
bypya þarf upp.
I Iran eru tvöþúsund stórar verksmiðjur
ónýtar, þar á meðal sex stórar olíuhreinsun-
arstöðvar og tvö kjarnorkuver. Auk þessa
eru þrettán borgir og tvö þúsund þorp rústir
einar. Fjárhagslegt tjón írana er metið á um
það bil 500 milljarða dollara. Það þarf því
engan að undra hvað ferðalög erlendra
sendinefnda til Teheran hafa aukist gífur-
lega. Að sjálfsögðu er Þýskaland í broddi
fylkingar enda einn stærsti viðskiptaaðili ír-
ans.
í lok nóvember 1988 hélt Genscher utan-
ríkisráðherra V-Þýskalands til Teheran í
fylgd 50 forstjóra og verktaka. Á meðan ráð-
herrann dvaldi í borginni voru hundruð
fanga tekin af lífi. Er það ekki ansi kaldhæð-
ið að þeir sömu menn sem standa fyrir gerð
samninga og sitja ráðstefnur gegn mannrétt-
indabrotum skuli geta leyft sér að horfa
framhjá svo grófum mannréttindabrotum og
þeim sem nú eiga sér stað í íran? En ferð
Genschers bar góðan árangur. Hann hélt
heim með marga viðskiptasamninga og hafði
auk þess gert samning um endurnýjun á vin-
áttu- og menningarsambandi ríkjanna.
Það er undarlegt að þýskir listamenn, rit-
höfundar, vísindamenn, útgefendur og aðrir
þeir sem standa eiga undir menningunni
skuli ekki mótmæla því að gert sé samkomu-
lag í þeirra nafni við ríkisstjórn sem fyrirlítur
bæði manneskjur og menningu. Það muna
eflaust margir eftir bókabrennunum og árás-
unum á bókabúðir og útgáfufyrirtæki sem
fylgdu í kjölfar valdatöku Komeinis. „Tón-
list er glæpur gegn mannkyninu" sagði Kom-
eini einu sinni og lét banna alla tónlist í út-
varpi og sjónvarpi.
Fjölmargir listamenn og rithöfundar voru
handteknir og myrtir. Öllum háskólum í íran
var lokað í þrjú ár svo hægt væri að laga allt
kerfið að íslömskum siðum. Erforsvaranlegt
að vestrænt ríki stofni til vina- og menningar-
sambands við þetta ofbeldissinnaða presta-
veldi, þrátt fyrir þessar hræðilegu staðreynd-
ir? Getur almenningur á Vesturlöndum sam-
viskulaust látið það viðgangast að vestrænir
sjórnmála- og framkvæmdamenn ösli um í
rústum írans og stofni til viðskipta- og menn-
ingarsambanda við stjórn landsins á meðan
öskur berast úr pyntingaklefum og hundruð
þúsunda saklausra fórnarlamba liggja dauð í
fjöldagröfum?
Hrönn Kristinsdóttir
29