Frjáls verslun - 01.09.2007, Blaðsíða 56

56 F R J Á L S V E R S L U N • 9 . T B L . 2 0 0 7
Helga Harðardóttir skrifaði um hraða ákvarðanatöku í útrásarfyrirtækjunum í meistaraverkefni sínu við Háskóla Íslands. Stór hluti verkefnisins var að safna því saman sem skrifað hafði verið um ákvarðanatöku í íslenskum
fyrirtækjum og hanna aðferð til að meta hraðann.
Í viðtölum við stjórnendur tveggja fyrirtækja voru sömu þættir
skoðaðir sem taldir eru forsendur fyrir hraðri ákvarðanatöku í
fyrirtækjum. Sú rýni leiddi í ljós að þessir þættir voru áberandi þegar
ákvarðanir voru teknar.
Nokkur áhrifamikil dæmi voru nefnd þar sem góður árangur
réðst af því að ákvörðun var tekin hratt. Aukin reynsla og þjálfun í
ákvörðunum sem tengjast fjárfestingum leiðir til þess að hraði ferlisins
eykst. Íslensku fyrirtækin beita upplýsingatækni í miklum mæli í
aðdraganda ákvarðana en slík vinnubrögð auka hraða ferlisins.
Greinilegt var í svörum viðmælenda að hraði við töku ákvarðana
er ekki á kostnað gæða. Ákvarðanir virðast í flestum tilfellum vera
vel ígrundaðar og er mikið stuðst við tölulegar upplýsingar og ýmis
arðsemismódel í þeim tilfellum þar sem unnt er að koma slíku við.
Það er einnig áberandi að mikið er lagt upp úr stuttum og
hnitmiðuðum gögnum í upplýsingamiðlun, að greina kjarnann
frá hisminu. Það er því hæpin fullyrðing að ákvarðanir séu teknar
hratt vegna takmarkaðra upplýsinga. Slíkt var ekki reyndin í þessari
rannsókn. Íslensku stjórnendurnir afla allra þeirra upplýsinga sem
þeir telja að gagnist sér, en ekkert umfram það.
áhrif ólíkrar menningar þegar teknar eru ákvarðanir
Munur á menningu landa hefur áhrif þegar teknar eru ákvarðanir, að
mati viðmælenda í rannsókninni. Bæði fyrirtækin, sem könnuð voru,
nýta sér séríslenska þekkingu sem samkeppnisforskot í samkeppni á
mörkuðum.
Einn viðmælenda lýsir þessu þannig: „Við erum í dag með
stjórnendateymi á þessum stöðum sem hefur sjóast í þessu með
okkur. Stjórnendurnir vita hvernig við vinnum og í raun er það
þannig að við í yfirstjórn tökum ekki ákvarðanir heldur þeir sem
málið snýr að hverju sinni og geta því tekið bestu ákvörðunina.“
Án þess að fyrirtækjakúltúrinn hafi verið greindur sérstaklega í
rannsókninni, voru ýmis atriði í fyrirtækjunum, í máli viðmælenda
og í huga rannsakanda, sem gefa vísbendingar um það hvað einkennir
kúltúrinn í fyrirtækjunum tveimur sem voru skoðuð.
En þau fara ólíkt að. Við kaup á nýju fyrirtæki fer fyrirtæki A þá
leið að innleiða sína fyrirtækjamenningu og þar af leiðandi aðferðir
við ákvarðanatöku, í hið nýkeypta fyrirtæki. Fyrirtæki B fer þá leið
í erlendum stórverkefnum að leggja línur um vinnubrögð, viðmið
og staðla, en leyfa öðrum hlutum fyrirtækjamenningar að þróast af
sjálfu sér.
Munurinn endurspeglast í því hvar hagsmunirnir liggja í þessum
fyrirtækjum. Hjá fyrirtæki A er stjórnunarleg færni stór hluti af
fjárfestingunni og því er mikið lagt upp úr því að hún sé árangursrík.
Hjá fyrirtæki B er hins vegar sjálf fjárfestingin í burðarhlutverki; að
HELGA HARðARDóTTIR:
Hröð ákVarðanaTaka
Stjórnun
TexTi: helga harðardóttir • Mynd: geir ólafSSon
Helga Harðardóttir skrifaði um hraða ákvarðanatöku í útrásarfyrirtækjum og
komst að þeirri niðurstöðu að hún gæti leitt til samkeppnisforskots. Eigendaform
fyrirtækjanna skiptir máli sem og reynsla og þjálfun í að taka ákvarðanir sem
varða fjárfestingar. En kemur hraðinn við töku ákvarðana niður á gæðum hennar?