Frjáls verslun - 01.09.2007, Blaðsíða 50

50 F R J Á L S V E R S L U N • 9 . T B L . 2 0 0 7
S
týrivextir og verðbólga hafa mjög verið til umræðu undanfarið.
Kári Sigurðsson, hagfræðingur hjá Barclay Global Investors í
London, segir að hávaxtastefnan á Íslandi hafi ekki tilætluð
áhrif og bendir á að krónan sé óðfluga að losna úr tengslum
við grundvallarefnahagsþætti á Íslandi. Hann segir að háir
vextir styrki að vísu krónuna og þannig slái hátt
gengi á verðbólguna.
Kári segir ennfremur að það bæti ekki úr skák
að Seðlabankinn vilji ekki horfast í augu við þá
staðreynd að forsendur stýrivaxtahækkana séu ekki
til staðar á Íslandi nema að takmörkuðu leyti.
Þar að auki vilji ríkisstjórnin ekki taka þátt í
aðhaldsaðgerðum.
Umræðuefni okkar Kára er stýrivextir Seðlabankans
og verðbólga. Þetta hefur verið eitt af málum
málanna um tíma á Íslandi. Íslenskir stýrivextir
eru langt yfir því sem gerist í nágrannalöndunum.
Og þrátt fyrir hina háa vexti ríkir þensla með tilheyrandi verðbólgu
á Íslandi. Þess vegna er það eðlileg spurning hvort þetta helsta
stjórntæki Seðlabankans, stýrivextirnir, slái á verðbólgu og hvort
Seðlabankinn sé jafnvel kominn í sjálfheldu hárra vaxta. Þrátt fyrir
dagssveiflur á hlutabréfamarkaðnum hefur ríkt góðæri undanfarin
missera og krónan verið sterk.
Háir vextir slá aðallega á verðbólgu í gegnum hátt gengi
Verðbólgan undanfarin ár hefur verið yfir fjórum prósentum þrátt
fyrir háa vexti. Nú hafa þeir enn hækkað.
En hvað segir Kári um hávaxtastefnu Seðlabankans?
„Seðlabankinn hækkar vexti til að draga úr verðbólgunni og það
er alveg samkvæmt öllum kennslubókum því með hærri vöxtum
eiga allir minna aflögu. Þar með dregur úr neyslu heimilanna og
fyrirtækin draga úr fjárfestingum svo eftirspurn minnkar og þar með
dregur úr þenslunni og verðbólgunni.
Þarna er ráðist á það sem er kallað eftirspurnar-
braut en á Íslandi virðist þetta virka síður – og þá
er spurningin af hverju. Það eru, held ég, nokkrar
séríslenskar aðstæður sem gera það að verkum að
stýrivaxtahækkanir á Íslandi hafa ekki tilætluð áhrif.
Fyrirtækin finna mörg hver ekki fyrir
stýrivaxtahækkun þar sem tæplega tveir þriðju
lána íslenskra fyrirtækja eru í erlendri mynt. Mikill
meirihluti íslenskra húsnæðislána eru með fasta
vexti til margra ára sem hefur í för með sér að
húseigendur finna ekki fyrir vaxtahækkun meðan
lán þeirra standa. Þrjátíu prósent nýrra húsnæðislána eru í erlendri
mynt og alls eru átján prósent húsnæðislána nú í erlendri mynt. Þessi
hópur er þá líka ósnortinn af hærri vöxtum í íslenskum krónum.
Samkvæmt óformlegum heimildum eru nærri öll bílalán í erlendri
mynt svo þeir sem skulda í bílunum sínum finna ekki fyrir
vaxtahækkun Seðlabankans. Það sem maður heyrir svo á skotspónum
er að íslenskir neytendur séu frægir fyrir óþreyju og virðist ekki kippa
sér upp við að borga tuttugu prósent í yfirdráttarvexti til að geta
keypt sér það sem þeir vilja hér og nú frekar en bíða eftir að eiga fyrir
kaupunum.
kári sigurðsson, hagfræðingur hjá Barclays Global investors í London,
segir að hávaxtastefnan hafi ekki tilætluð áhrif – og að Íslendingar
verði að sætta sig við háa verðbólgu á uppgangstímum.
k á r i s i g u r ð s s o n í l o n d o n
texti: sigrún davíðsdóttir
seðlabanki
í sjálfHeldu?
fyrirtækin finna
mörg hver ekki fyrir
stýrivaxtahækkun
þar sem tæplega
tveir þriðju lána
íslenskra fyrirtækja
eru í erlendri mynt.