Frjáls verslun - 01.03.2006, Page 79

F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 6 79
hefur heppnast vel. Það er enginn guðdómlegur innblástur
sem kemur yfir enska stjórnmálamenn við þessar aðstæður
- þeim hefur einfaldlega verið kennt að heppilegast sé að svara
gagnrýnum spurningum með því að telja upp hið jákvæða í
þeirri von að hlustendur muni það en gleymi því sem fæst
orðin voru höfð um.
„Frúin í Hamborg“- leikurinn Blaða- og fréttamenn sem
spyrja vita auðvitað af þessari kennslu og reyna með öllu móti
að komast handan við þessi svör. Útvarps- og sjónvarpsviðtöl
breytast því iðulega í útgáfu af „Frúin í Hamborg“-leiknum:
spyrillinn reynir að lokka viðmælandann til að segja það sem
hann vill ekki segja og viðmælandinn reynir að komast hjá að
segja það.
Talsmenn fyrirtækja komast sjaldan í tæri við fjölmiðla
nema þegar eitthvað er að og þeir þurfa þá að standa í slökkvi-
störfum. Þá er gullvæga reglan að reyna ekki að
gera það sem Danir kalla að „bortforklare“ - að
reyna ekki að sópa undir gólfteppið.
Í hjónarifrildum er það slæm stefna að þrátta
og þrefa og neita öllu, gerir bara mótaðilann
argan því hann er reiður af einhverjum sér-
stökum ástæðum sem hann vill ræða. Sama
gildir þegar málin koma illa út gagnvart fyr-
irtækjum - vitlausasta svarið er að þrátta og
þrefa og neita öllu. Það er svo sem ekkert eitt
rétt svar eða ein rétt viðbrögð en yfirleitt kemur
best út að sýna einhvern skilning á spurningum viðkomandi og
segja svo söguna eins og hún snýr við manni sjálfum.
Hluti af þeim málum sem koma upp í fjölmiðlum koma upp
af því fjölmiðlarnir vita ekki nóg, kannski af því fyrirtækin
hafa ekki hirt um upplýsingamiðlun. Hvað umfjöllunina um
íslensku fyrirtækin í Danmörku snertir finnst mörgum í fjöl-
miðlunum þar að íslensku fyrirtækin hegði sér svo allt öðru-
vísi en aðrir að það vekur tortryggni.
Þá skiptir í sjálfu sér engu máli hvort fjölmiðlarnir hafa á
réttu að standa eða ekki - það er vandi í sjálfu sér að menn
skuli ekki skilja þetta og eina lausnin er að reyna að segja
söguna eins og hún horfir við fyrirtækjunum, ekki bara láta
fjölmiðlana endurtaka misskilninginn aftur og aftur, óáreittir.
„Þeir misskilja hvort sem er bara allt“ Í spjalli við íslenska
umsvifamenn hef ég iðulega heyrt að það sé ekkert hægt að
eiga við þessa erlendu blaðamenn. Þeir misskilji hvort sem er
bara allt. Og það er vissulega rétt að það eru oft alls konar vit-
leysur, rangfærslur og misskilningur í greinum um Ísland og þá
spurning hvort tilefni sé til að efast almennt um aðrar fréttir úr
fjarlægum heimshlutum.
Ungur maður, sem hefur stundað rekstur í Danmörku í
nokkur ár, sagði mér að hann hefði fljótt lært að eina ráðið til
að fá blaðamenn til að segja frá hlutunum eins og hann vildi
var að leggja hlutina upp í hendurnar á þeim í eins einfaldri
útgáfu og hægt var og helst þannig að þeir þyrftu sem minnst
að hugsa sjálfir. Þetta er auðvitað ekki alltaf hægt, ekki alltaf
einfalt að búa til einfalda sögu - en það er alla vega hægt að
reyna að hafa allt sem einfaldast.
Almannatengslafólk er milliliður sem hefur á undanförnum
árum smokrað sér inn á milli þeirra sem hafa eitthvað að segja
og þeirra sem eru á höttunum eftir því að heyra hvað sagt er,
sumsé á milli leiðtoga eða stjórnenda og svo blaðamanna.
Hvað fyrirtæki varðar er hlutverk almannatenglanna yfirleitt
að koma því svo fyrir að umræða fjölmiðla endurvarpi þeirri
mynd sem fyrirtækin vilja helst flagga.
Litlir kærleikar Það verður að segjast eins og er að það eru
sjaldnast neinir kærleikar milli almannatengla og fjölmiðla-
fólks. Ég hef enn ekki hitt þann starfsbróður eða -systur
sem talar vel um almannatengla og fyrir því eru nokkrar
skýrar ástæður. Fyrstu samskipti blaðamanna
við almannatenglana eru oft þegar blaðamaður
hefur samband við fyrirtæki, þarf að tala við
einhvern þar um ákveðið efni en er ekki viss
um hvern rétt sé að tala við.
Hið gremjulega er að almannatengillinn veit
það sjaldnast heldur. Eftir nokkrar slíkar árang-
urslausar tilraunir lærir maður að hafa frekar
sjálfur aðeins meira fyrir hlutunum, reyna að
finna rétta manninn frekar en að svekkjast yfir
að vera sendur á milli í meiningarleysi - eða það
sem enn verra er: Vera tafinn með því að fá sein svör og svo
röng svör þegar þau loksins berast.
Þegar blaðamaður leitar til fyrirtækis er oft vísað fyrst á
almannatengil sem á þá að greiða götu blaðamannsins. Af því
blaðamenn vinna oftast undir skilapressu gerist það býsna oft
að maður hringir í dag út af einhverju sem maður hefði í raun
þurft að vita í gær. Almannatenglar virðast hins vegar oft halda
að blaðamenn vinni undir merki eilífðarinnar og svara í takt
við það. Það er því ekki ósjaldan að þegar almannatengillinn
loksins hefur samband er maður búinn að gleyma hvaða erindi
maður átti við hann og kominn út í allt aðra sálma.
Oft í hlutverki varðhunda Almannatenglar eru oft í hlutverki
varðhunda sem meina fjölmiðlum aðgang að þeim sem þeir
vilja helst tala við. Auðvitað eru tenglarnir svo sem bara boð-
berar, ekki endilega þeir sem taka ákvörðun heldur flytja bara
hin óþægilegu skilaboð að blaðamaðurinn fái ekki viðtalið
eða athugasemdirnar sem hann sækist eftir. En valdamiklir
tenglar sem eru líka ráðgjafar forstjóra og annarra eru þá oft
líka ráðgefandi um hverja skjólstæðingarnir tala við - og þess
vegna er blaðamönnunum enn frekar uppsigað við þá.
Hið makalausa er að almannatenglar eru oft fyrrverandi
starfsmenn fjölmiðla og ættu því að skilja hugsun og takt fjöl-
miðlafólks. Það er hins vegar sárasjaldgæft að við blaðamenn
skynjum þennan skilning. Ég þekki marga blaðamenn sem var-
L U N D Ú N A P I S T I L L S I G R Ú N A R
---------------
SKOÐUN:
Sigrún
Davíðsdóttr
---------------
Í spjalli við íslenska
umsvifamenn hef
ég iðulega heyrt að
það sé ekkert hægt
að eiga við þessa
erlendu blaðamenn.
Þeir misskilji hvort
sem er bara allt.