Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Blaðsíða 7

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
101
Myndir voru þar, sem máttu að vísu fremur teljast til leiktjaldagerðar en var-
anlegrar listar, og aðrar myndir voru ófullgerðar, nokkrar myndir í flaustri
gerðar, því að undirbúningur sýningar var skammur. Listiðnaður þjóðmenja-
safns kom þar ekki víða fram, en þó einstakir sögufrægir hlutir eins og bisk-
upskápa Jóns Arasonar og Valþjófsstaðakirkjuhurðin forna, þiljurnar fögru
úr Möðrufelli í Eyjafirði og framar öllu öðru hin ágætustu sýnishorn af bóka-
gerð landsmanna á miðöldum. Ljósprentaðar voru þarna sýndar hinar kunnustu
skinnbækur Islendingasagna og eins nýja testamentið frá 1540, en Guðbrands-
hiflía, Vídalínspostilla o. fl. voru eins og þær voru skapaðar á sinni tíð. Fátt
eða ekkert varð sýningargestum eins minnistætt eftir á og bækurnar gömlu.
Á veggjum voru víða letruð brot úr þjóðarsögu, og sum þau brot skjóta
neistum.
Það er almannarómur, að sýningin hafi tekizt mjög vel, þó að einn kysi
þetta og annar hitt til viðbótar því, sem þarna kom fram, og allir viti, að það
sýningarefnið, sem ekki varð rúm fyrir eða ekki náðist til, er margfalt meira.
Svipaðar tilraunir til lifandi sögukennslu þarf að endurtaka á nokkurra ára
fresti, og úrval slíkrar sýningar mætti senda milli landshluta til sýninga handa
sem flestum Islendingum.
Margir eru þeir, sem meiri þörf telja næstu árin á sögusýningum framleiðslu
og atvinnuhátta en menningarsýningum á svo breiðum grundvelli, sem lýð-
veldissýning þessi var, því að svonefndir menningarberar séu hinir fátæku
ómagar framleiðslunnar og „fátæka hafið þér ávallt hjá yður“. Mönnum er
velkomið að segja sem svo, ekki fer ég að mótmæla þeim, og vissulega veltur
menningarþróun á engu meir en atvinnuþróuninni.
Eflaust er því rétt að ráðgera þegar fjölbreyttar sýningar íslenzkra atvinnu-
vega, eins fljótt og þeim verður við komið með nægum undirhúningi. Ekki
má það henda menn þá að gleyma, að sjávarútvegur hefur verið hér fyrr en
á 19. öld og heimilisiðnaður tíu alda er fyrirrennari íslenzkrar stóriðju. Þessa
starfsþætti þarf að rekja frá landnámi. Hvergi er söguleg baksýn nauðsynlegri
en þegar menn reyna að skilja alvinnubyltingar og afleiðingar þeirra. — Það
var annars einn mesti styrkur lýðveldissýningarinnar að sýna, hvernig getan
til sjálfstæðis byggðist á alvinnuþróun, og um leið veikleiki sýningarinnar,
hve þessi stórfellda söguskýringartilraun hennar var langt frá að vera fullunnin
og alls staðar nálæg gestum. En fullunnin hefði hún tæplega rúmazt í umgerð
þessarar sýningar. Á hinn hóginn má aldrei halda svo heildarsýning íslenzks
atvinnuvegar, að þar sé ek:ki sýnt auk afkastanna, hve vel eða laklega hann
styður að því, að hér búi frjáls alþýða í frjálsu landi vaxandi menningar.
B. S.