Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Blaðsíða 35

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
129
Lengsta kvæði bókarinnar er ura Viggo Hansteen, hinn norska
málaflutningsmann og verklýðsleiðtoga, en hann drógu Þjóðverjar
útúr húsi hans, héldu yfir honum einhverskonar rétt og skutu hann.
Upphaf kvæðisins er urn fjölskyldusæluna á norsku mennta-
mannsheimili, vinur skáldsins, Viggo Hansteen, á heima í litlu
húsi fyrir utan borgina, og þegar skáldið kom að finna hann á
kvöldin var hlýlegt ljós á gluggum, og það var eins og hreinleiki
stjörnunnar yfir ásnum, og skógarþytsins, hefði tekið sér bólfestu
í húsinu. Það var eplalykt í stofunni, og þrír vaskaðir smádrengir
stripluðust niður, óðfúsir að kreista hvern dropa úr síðustu mín-
útum dagsins, áður en þeir fóru í háttinn. Hann lýsir því síðan í
fáum hnitmiðuðum orðum, hve heimilið hafi staðið djúpum rót-
um í þessum manni, að það hafi verið hamingja hans og samræmi
skapgerðarinnar, en ekki þjáning og neyð, sem gerði hann haturs-
mann kúgara og málsvara fátækra. Þetta heimili var svo göfugt,
segir skáldið, að það gat ekki hjá því farið, að þýzkur soldáti stæði
þar í dyrum að lokum — til að leiða manuinn út og skjóta hann.
Ég mun ekki reyna frekar að endursegja á annarri tungu þetta
langa kvæði, þar sem hver lína er töluð út frá mannlegri reynslu,
sem virðist ofboðslegri en svo, að nokkurt listrænt form haldi henni;
og þó er höfuðeinkenni kvæðisins hinn tempraði hugblær, óbifandi
karlmennska, skyld Agli, sem gerir skáldið mann til að nostra við
sérhverja ljóðlínu með fyllstu listrænni nákvæmni, eins og gull-
smiður drífur vandaðan skrautgrip.
Eitt kvæðið í bókinni er til þýzkra hermanna. Ef til vill kemur
taugastyrkur skáldsins betur fram í því kvæði en nokkru öðru.
Þetta „herrenvolk“, þýzkir fasistar, telja ekki eftir sér að þramma
þúsundir mílna í fjarlæg lönd, aðeins ef þeir hafa einhverja von um
að geta dregið þar saklaust fólk út úr húsum sínum og skotið það.
Þeir menn, sem fasistar hafa fellt í orustu á vígvöllum, eru aðeins
hverfandi brot af öllum þeim mannfjölda sem þeir hafa líflátið. Að-
alstarf þýzka fasistahersins í þessu stríði, og það sem lengst
mun halda nafni hans á lofti, hefur ekki verið að berjast á vígvöll-
um, heldur útrýming varnarlausra borgara víðsvegar um Evrópu.
Nordahl Grieg spáir þýzkum fasistum að vísu hrakförum um það er
lýkur, en hitt virðist mér furðulegt, að hann talar við þá eins og
9