Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Blaðsíða 27

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
121
og hvað þeim mönnum sýnist hentugt, sem eiga að vinna undir
skipulaginu. Væri jafnvel ekki nema eðlilegt, að fyrirkomulagið
yrði það laust, að fjölga mætti eða fækka deildum án sérstakra
lagabreytinga, hvenær sem tilefni væri til, þegar góðir menn koma
eða hverfa úr hópnum, líkt og tíðkast sumstaðar erlendis.
Annað atriði, sem þarfnast gagngerðra breytinga, eru kjör rann-
sóknamannanna. Eins og stendur hafa þeir flestir hverjir svipuð
laun og verkamenn í almennri vinnu, en sínu lægri en sjómenn eða
iðnaðarmenn. Þeir hafa þó lokið 10 til 20 ára kostnaðarsömu skóla-
námi og framhaldsvinnu, og er þá sleppt því, að þeir eru venjulega
hæfileikamenn, sem í öðrum starfsgreinum mundu geta tryggt sér
góða afkomu.
Eflaust leggur enginn fyrir sig vísindalega vinnu í ábatavon, en
það væri hæfilegt að þjóðfélagið sýndi þeim, að það mæti starf
þeirra nokkurs og launaði þá samkvæmt því. Hitt er óeðlilegt, að
þeir hljóti aðeins % til ^2 af launum, sem prófbræður þeirra bera
úr býtum hjá einkafyrirtækjum eða af eigin rekstri.
Ennfremur þarf að haga svo til, að nokkur frami híði þeirra,
sem skara fram úr, og mætti hafa 2—3 stig starfsframa í hverri
deild eða stofnun. Þetta tíðkast annarstaðar og gefst vel.
Eitt merkasta úrlausnarefnið nú er grundvöllurinn undir fisk-
iðnaðinum. Þar þurfum vér að eignast góða rannsóknastofu, sem
í framtíðinni geti tryggt, að vér stöndum a. m. k. jafnfætis keppi-
nautum vorum í því efni. Aðferðir við hirðingu og geymslu fisk-
og síldarafurða verða um langa framtíð höfuðviðfangsefni íslenzks
atvinnulífs. Það tekur að sjálfsögðu nokkurn tíma að koma þessu
á öruggan rekspöl, en nú virðist tækifæri til að koma vel fótum
undir slíka starfsemi. Eitt höfuðskilyrði fyrir viðgangi slíkrar
stofnunar er góð samvinna við framleiðendur og traust þeirra.
Virðist ekki ótrúlegt, að hentugasta fyrirkomulag á rekstri þess-
háttar starfsemi væri, að stofnaður yrði myndarlegur sjóður til að
standa undir henni og honum sett fj árhagsstj órn skipuð af nokkr-
um þeirra aðilja, sem við málið yrðu riðnir. Mætti síðan hugsa
sér að eitthvert smávegis gjald af hverju tonni útfluttra fiskafurða
(lýsis, fiskjar o. s. frv.) rynni árlega í þennan sjóð og að framtíð
starfseminnar yrði þannig fjárhagslega tryggð. Síðan mætti setja