Tímarit Máls og menningar - 01.09.1944, Síða 81

BRÉF frá félagsmanni
í síðasta hefti Tímarits Máls og menningar er langt bréf frá Skúla Gnðjóns-
syni, og er fyrirsögn bréfsins: Niður með múrinn. Það gerir hvorki til né frá
fyrir mig, þó að efni bréfsins svari þeim einum tilgangi höfundarins að gera
tilraun til þess að koma að nokkrum skammaryrðum, í anda og stíl Jónasar
frá Hriflu, um bókaútgáfu, sem ég nú um nokkur ár hef baft með höndum
fyrir Halldór Kiljan Laxness og fleiri íslenzka rithöfunda. Hitt tek ég mér
sannarlega nærri að þurfa að þola það, sem einn af elztu meðlimum Máls og
menningar, að tímariti þess berist til birtingar, frá vinum sínum, bréf, sem
skrifuð eru eftir forskrift úr Samvinnunni. Mér vitanlega hef ég aldrei lagt
neitt til þessa ágæta bónda, fremur en Jónasar Jónssonar, nema það, að hafa
stuðlað að því að nokkrar góðar bækur, aðallega eftir íslenzka höfunda,
kæmu fyrir augu manna á Islandi.
Eitt tilefnið til árása S. G. á mig er brotið á tveim síðustu bókum H. K. L.
Finnst S. G. sjálfsagt að íslandsklukkan, sem gefin er út 1943, sé í sama broti
og þá væntanlega líka prentuð á sama pappír og Nokkrar smásögur, sem komu
út eftir sama höfund fyrir réttum 20 árum. Aðfinnslum af þessu tagi verður
S. G. að beina til annarra en mín. Eg er ekki höfundur þeirrar tfzku, sem á
hverjum tíma hefur áhrif á brot og útlit bóka, jafnt og klæðnað fólks, húsa-
gerð og annað, sem tekur stöðugum og óvæntum breytingum, án þess að jafn-
vel hinir lægnustu menn fái við ráðið. Hitt tel ég fremur hlutverk mitt, að
stuðla að því, venjulega í samráði við höfundana, ef þeir óska þess, að bókin
falli í augu þeirra raanna, sem hún er ætluð á hverjum tíma. Eg get raunar
ekki neitað mér um að láta í ljósi þá persónulegu skoðun mína, að ekkert sé
eðlilegra en að sjá í bókahillum fyrstu útgáfur rithöfunda, mismunandi stór
verk, gefin út af mörgum forleggjurum, á ýmsum tímum og við ólíkustu skil-
yrði, þannig úr garði gerð, að þau bera þessara margvíslegu aðstæðna nokkurt
merki. Meira að segja sóma þær sér að mínu áliti prýðilega hlið við hlið í fall-
egum skápum, þó þær séu ekki allar bundnar í eins litt band.
Það er náttúrlega leitt, ef menn hafa komið sér upp vönduðum bókaskápum,
sem allt f einu neita að viðurkenna nýjustu tízku í bókagerð, og það svo af-
dráttarlaust að eigandinn verður að þrjózkast við að sýna þá eðlilegu menning-
arviðleitni að koma sér upp bókum eins og íslandsklukkunni, Arfi Islendinga
og Urvalsljóðum Stephans G. Stephanssonar, vegna þess að þær passa ekki
fyrir bilin milli hillanna — en með aðfinnslur út af því, jafnvel þótt þær væru
ofurlítið kurteislegri en hjá þessum lærisveini Jónasar frá Hriflu, er gagns-
laust að snúa sér til mín.
Rvík, 20. ntarz 1944
Ragnar Jónsson.