Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Blaðsíða 54

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
steini, hann var út af Guðmundi sýslu-
manni í Þumli ...“
Það skal viðurkennt, að við höfð-
um gert ráð fyrir að finna ofurlítið
meira af heitum uppreisnaranda og
minna af ættfræði hjá þessum manni
sem hafði haslað sér völl í hugmynda-
heimi okkar sem glæsileg frelsishetja
og byltingarforingi, en okkur varð
ekki skotaskuld úr því að sannfæra
sjálfa okkur um að þessu sem öðru í
fari Jóns réði sú hæverska sem ein-
kennir sönn mikilmenni, og að undir
yfirborði þessarar dálítið leiðinlegu
upptalningar á löngu dauðum hrepp-
stjórum, prestum og sýslumönnum
ólgaði sá kraftur sem innan skamms
mundi leiða okkur fram til lokasigurs
yfir öflum kúgunarinnar. Og þegar
Jón hafði rakið ætt frænku sinnar,
eiginkonu Skálans, langt suður á land
og til baka aftur, var það bundið fast-
mælum að hann tæki að sér forustuna
i byltingunni, og kvöddum við Eggert
hann hinir ánægðustu; það mundi
sannast eftirminnilega í hádeginu á
morgun, að Jón bóndi væri sterkur í
fleiru en ættfræðinni.
Ég hef einhverntíma heyrt, að her-
menn dreymi gjarnan fíla nóttina áð-
ur en þeir eigi að leggja til orustu.
Sjálfan dreymdi mig húðlausan sjó
af hvölum þessa nótt.
Morguninn eftir vorum við Eggert
mættir fyrstir til Vinnunnar, síðan
komu Ónundur klaki og Þórður í
Sveinsbæ, þar næst Pétur Extralong.
Það var norðaustan veður af því tagi
sem gerir oft í Þangfirði á haustin,
svipuskaftaspýtingur með ógurlegum
hvellbyljum. Við stóðum saman hlés
við fiskgeymsluhúsið og biðum eftir
Eyjólfi að opna það. Svo sáum við
hann koma skáhallt upp brekkuna inn-
an úr bænum. Sveinn á Sömuskoðun
var með honum. Jón bóndi kom rétt á
eftir. Stormurinn stóð í fangið á þeim.
Eyjólfur lét Svein fara á undan sér
og hafði allgott skjól af gildleika hans,
en Jón varð að berjast gegn veðrinu
einn og óstuddur og átti erfitt með að
hemja sig. Hann hélt hattinum föst-
um á höfði sér með hægri hendi. Og
um leið og þeir Eyjólfur komust í
skjólið til okkar, dundi yfir einn byl-
urinn með ægilegum hvin, hóf Jón
bónda í loft upp og skellti honum síð-
an kylliflötum á bakið. Við sáum í ilj-
ar honum. En í fallinu sleppti hann
takinu af hattinum, og hann fauk af
höfði hans langt út á fjörð.
Þegar Jón stóð upp aftur, var það
ekki glæsilegur byltingarforingi með
virðulegt höfuðfat sem við sáum,
heldur nauðasköllóttur skrítinn karl,
átakanlega lítill í allt of stórri peysu
og víðum vaðmálsbuxum. Stormurinn
strengdi buxurnar fast að fuglslegum
lærleggjum hans, og rassinn á þeim
blakti aftur af honum eins og stél.
Hann leit um öxl sér og mændi nokk-
ur augnablik út á fjörðinn, eins um-
164