Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Blaðsíða 76

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Þegar hann var handtekinn lá hann
rúmfastur af hitasótt, hjálparvana og
varnarlaus, en lögreglumennirnir
hleyptu á hann af skammbyssum sín-
um ei að síður, augljóslega í þeim til-
gangi að dauði hlytist af. Onnur hönd
hans tættist sundur af skoti. Þrátt fyrir
bæði þessi svöðusár fekk hann enga
læknishjálp og komst ekki heldur
framar til heilsu.
Dauðadómurinn yfir honum var
felldur í júní 1914, og hann virðist þá
þegar hafa gert sér grein fyrir, að lík-
urnar til þess, að réttlætið næði fram
að ganga, væru litlar eða engar. Samt
sem áður: „... Þegar hann kom til
okkar, var hann umkringdur lögreglu-
fulltrúum, en hann kom brosandi og
heilsaði glaðlega og með skörpu og
skýru augnaráði þess manns, sem ekki
hefur bugazt fyrir neinu,“ ritar Eliza-
beth Gurley Flynn í maí 1915. „Hann
er hár vexti og fríður sýnum, en mag-
ur eins og nærri má geta eftir sextán
mánaða vist í þröngum og dimmum
fangaklefa ... „alinn“ þar á súpu-
glundri og baunum. Samt hefur hann
skrifað án afláts og síðasta verk hans
í fangelsinu, „The Rebel Girl“, telja
sumir hið fegursta, sem hann hefur
gjört. Þetta var í fyrsta skipti, sem
hann fékk að tala við gesti í móttöku-
salnum, fyrsta tækifærið sem honum
hefur gefizt um sex mánaða skeið til
„að takast í hendur við félaga úr verk-
lýðssamtökunum ... Ég hef séð menn,
sem hafa verið beygðari af sex mán-
aða fangelsisdómi en „Joe Hill virtist
vera af líflátsdómi sínum“.
Kreppan jókst. Tala þeirra fjöl-
skyldna, sem ekki gátu staðið í leigu-
skilum og bornar voru út á götuna,
hækkaði í sífellu. Evrópustyrjöldin
skapaði aukna eftirspurn á amerískri
framleiðslu, braskararnir sprengdu
upp verðið á nauðsynjavörum. At-
vinnuleysi varð stöðugt meira og bið-
raðir hinna hungruðu æ lengri. Joe
Hill, sem hafði orðið sú yfirsjón í
fyrstu að skoða málaferlin gegn sér
sem einkamál og afþakka lijálp frá fé-
lagssamtökum sínum, féllst nú á að
líta bæri á vörn hans sem þátt í hinni
pólitísku baráttu. Enda þótt kæruleysi
hans um persónuleg afdrif sín yrði
þess áfram valdandi að hann vanmat
þennan þátt, þá starfaði hann upp frá
þessu í nánu og öflugu sambandi við
mótmælahreyfinguna. En það voru
hin almennu vandamál, neyðin í
Bandaríkjunum, Evrópustyrjöldin og
skipulagstilraunir verkalýðsins, sem
hann bar þó fyrst og fremst fyrir
brjósti. Kostnaðurinn við að verja
málstað hans sjálfs gerði honum órótt.
„Ég held,“ segir hann í bréfi frá 1915,
„að samtök okkar ættu að leggja allt
af mörkum til þess að halda „líftaug-
unum“ utan múra. Ég á við skipu-
leggjendur og ræðumenn. Ef þeir sitja
í fangelsi eru þeir dauðir að því er
tekur til félagslegs starfs. Maður af
mínu tagi getur hins vegar unnið allt
að einu þótt í fangelsi sé. Ég get brotið
186