Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Blaðsíða 71

JOHN TAKMANN
JOE HILL
John Takmann er ritstjóri sænska tímaritsins Clarté og hefur hann vinsamlega sent Tíma-
riti Máls og menningar þessa grein til birtingar. — Ritstj.
Nafnið Joe Hill varð heimskunnugt
að nýju af hinu fagra hrífandi
söngljóði Paul Robesons, sem ort var
og samið af þeim Alfred Hayes og
Earl Robinson. Joe Hill er orðin þjóð-
sagnahetja, og ef til vill er það rétt,
sem Barrie Stavis segir í The man
who never died, „að þjóðsagnapersón-
an Joe Hill hafi komið í stað manns-
ins Joe Hill.“ Þau tvö ár eða því sem
nær, sem hann sat í fangelsi — frá
1913 til aftökudagsins 19. nóvember
1915 — barðist verkalýðshreyfingin
í mörgum löndum fyrir frelsi hans.
Margt var um hann ritað. Minningin
um starf hans og persónuleika lifði
um nokkurra ára skeið. Söngvar hans
voru sungnir, sumir þeirra enn í dag.
En nafn hans varð með undarlegum
hætti viðskila við söngvana og hina
raunverulegu atburði og fór sínar eig-
in leiðir. Það varð goðsögn, eins og
Barrie Stavis kemst að orði.
Ef ekki hefðu verið til nein dag-
blöð árið 1915, hefði það ef til vill
beinlínis orðið deiluefni er frá leið,
hvort Joe Hill hefði nokkurn tíma
verið raunveruleg persóna. Það
hefðu ekki varðveitzt um hann, frem-
ur en t. d. Jesúm frá Nazaret og Shake-
speare, aðrar persónulegar heimildir
en þær sem unnt hefði verið að lesa
út úr ritum, sem honum hefðu verið
eignuð með réttu eða röngu eða úr
sögum, sem varðveitzt hefðu á vörum
fólksins.
Hvað hét Joe Hill? Þeirri spum-
ingu var ekki einu sinni svarað fyrr
en 1949, þegar sænska tímaritið
Folket i Bild birti nokkrar minningar-
greinar og tvö bréf frá lesendum þess
beindu leitinni á rétta braut. Fram að
þeim tíma hafði verið talið — einnig
í Svíþjóð — að Joseph Hillstrom, en
undir því nafni gekk Joe Hill opinber-
lega í Bandaríkjunum, væri hans rétta
nafn, þ. e. a. s. sænskt nafn með ein-
faldri amerískri hreytingu. En við
181