Tímarit Máls og menningar - 01.12.1958, Síða 51

SJÖ FURÐUR SLÉTTUMANNALANDS
íullkomnum nýtískulegum húsum
spurníngu, sem kemst að hótfyndni
næst hinni margívitnuðu gátu úr
Skálavík, hvernig á því standi að þeir
sem ekki nota tóbak skuli ekki verða
ríkari en hinir sem nota tóbak. Þeir
veittu ýmis svör. Sumir sögðu, ja
svona er nú einusinni okkar þjóðar-
skap; en slíkt er auðvitað ekkert svar.
Kaþólskur rithöfundur sem ég hitti í
móttöku (gestaboði) hjá P.E.N.-
klúbbnum, sagði: þetta er okkar inn-
borna élan vital (hvaðan er aftur
þetta élan vital, ég hef ekki heyrt það
nefnt leingi, er það Bergson?); ýms-
ir veittu, hver með sinni túlkun, þau
svör að allri þjóðinni hefði orðið létt-
ara í skapi eftir að „október“ varð;
uppúr því hefðu höfuðþýngsli svíað,
— þar vakir fyrir þeim stefnubreyt-
íngin sem varð í landinu eftir Poznan-
átökin í hinum mikla sögumánuði
1956 þegar alt gerðist í senn. í merki-
legri menníngarstofnun þar sem sam-
an komu nokkrir góðir menn, og
hafði flaska af frönsku koníaki verið
tekin upp til að gera mönnum daga-
mun, þar var einn maður nokkuð var
um sig í orðum og heldurenekki ábúð-
armikill, enda var mér sagt að hann
hefði lykilinn að stofnuninni, og þótt-
ist ég fara í aungar grafgötur um að
hann væri til settur af Flokknum. Þar
kom niður ræðu manna að þeir fóru
að velta fyrir sér hverju tjóaði að
ekki ríkti almenn gleði í löndum þar
sem fátækt hefur í raun réttri verið
útrýmt og allur þorri fólks á heima í
TÍMARIT MÁLS OC MENNINGAR 225
búnum hentugum nútímahúsgögnum
sem og búsáhöldum öllum gerðum
eftir nýasta sérleyfi, þriðji til fjórði
hver maður ekur sjálfseignarbíl og
hver sem vill getur eignast sumarhús
til sveita eða skroppið til útlanda,
ógrynni vandaðrar neysluvöru er á
boðstólum við lágmarksverði, og
alþýðutryggíngar í svo föstum skorð-
um að ríkisstj órnin fellur ef til mála
kemur að lækka ellistyrk. Hverju
sætir að þjóðir sem náð hafa því stigi
almennrar velgeingni sem virðast
mætti lokatakmark allra þjóðfélags-
byltínga skuli vera fullar af lífsleiða,
höfuðþýngslum, malaise? — já jafn-
vel í löndum af þessu tagi er hundr-
aðstala sjálfsmorða hæst meðal þjóða
heimsins. Orð jókst af orði og allir
lögðu sitt til mála, nema lyklamaður-
inn hélt krúttinu þurru í leingstu lög,
uns honum var öllum lokið, brosti útí
annað munnvikið og laumaði útúr sér
þessari athugasemd: Glaðir eru þeir
einir sem eru nógu fátækir. Með öðr-
um orðum hið forna viðkvæði um
hamíngjumanninn skyrtulausa einu-
sinni enn. Mér varð að orði hvort
ekki mundi eitthvað bogið við marx-
ism-Ienínismann hans; og hlógu menn
dátt. Var hann þá áreiðanlega ekki
frá Flokknum, spurði ég leiðsögu-
konu mína á leiðinni út. Jú ætli það
ekki, sagði konan. í Sléttumannalandi
bar oft fyrir mig slíkar furður og
gerðu mig ókvæða.
15