Tímarit Máls og menningar - 01.12.1958, Blaðsíða 82

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
heims“; í öðru lagi aðeins tveimur
vörum, „hveiti“ og „úrum“; í þriðja
lagi aðeins tveimur framleiðsluþátt-
um, „vinnu“ og „fjármagni“, hvorum
tveggja í afmörkuðum mæli; í fjórða
lagi að ekki falli niður framleiðsla
innflutlu vörunnar, eftir að verzlun
hefst milli landa; í fimmta lagi að
framleiðslukostnaður á einingu breyt-
ist eftir framleiðslumagni; og að lok-
um í sjötta lagi að húið sé við
frjálsa samkeppni. En auk þessara
forsenda, sem fallið er síðar frá, sum-
um hverjum, er gripið til hugmyndar-
innar um launavöruna. Launavaran
er hugsuð sem vara, sem fullnægi öll-
um þörfum launþegans, hvers kyns
sem þær eru.
Þegar jafnvægi ríkir í efnahags-
kerfinu, telst framleiðni verðmætis á
jaðrinum vera jafn mikil í öllum at-
vinnugreinum og þá jafnframt hæð
launa fyrir tilsvarandi störf. í at-
vinnugrein þeirri, þar sem unnið er
að framleiðslu launavörunnar, eru
laun talin greidd í fríðu í launavör-
unni, eins og vöruframleiðnin á jaðr-
inum segir til um. I öllum öðrum at-
vinnugreinum er launastiginn sá sami
og í launavörugreininni. Af hreyfingu
launastigans í launavörugreininni
verður þannig ráðin hreyfing launa-
stigans í öllurn öðrum atvinnugrein-
um. Með þessu móti er þörfin fyrÍT
athugun verðhlutfalla sniðgengin.
Það land, sem athugað verður, er
tiltölulega ríkara af fjármagni en
vinnuafli. Óþarft er að athuga nema
annað landið.
Áhrifin, sem rakin verða, eiga sér
stað fyrir áhrif breytinga á verðhlut-
föllum varanna tveggja. Athuga verð-
ur afleiðingar breytinga þessara,
hvort sem hveiti eða úr eru launa-
varan.
1. Hveiti sem launavaran. Eftir að
viðskipti hefjast, verður meira en áð-
ur framleitt af þeirri vöru, sem fram-
leiðsluskilyrðin eru hliðhollari. Vinnu-
afl og fjármagn leita þess vegna
bæði yfir í hveitirækt. Það fjármagn,
sem nægði einum manni við úrsmíði,
dugir ekki til að halda einum manni
við hveitirækt, ef kaupgjald helzt ó-
breytt. Um leið og notkun vinnuafls
vex í hlutfalli við notkun fjármagns í
hveitirækt, fellur framleiðni vinnuafls
á jaðrinum og þá jafnframt launa-
stiginn.
2. Ur sem launavaran. Þar eð
vinnuafl og fjármagn hafa bæði flutzt
yfir í hveitirækt, er orðið eftir í úr-
smíði minna fjármagn en áður í hlut-
falli við vinnuafl. Ef nota skal vinnu-
afl að fullu við þær aðstæður, þurfa
launahlutföll vinnuafls og fjármagns
að breytast. Af þessum sökum fellur
framleiðni á jaðrinum bæði í úrsmiði
og hveitirækt.
Andhverfar aðstæður virðast þann-
ig leiða til sams konar árangurs.
„Milliríkjaverzlun hefur óhjákvæmi-
lega í för með sér, að kaupgjald fá-
gæta þáttarins minnkar, mælt í hvaða
256