Tímarit Máls og menningar - 01.12.1969, Side 96

Tímarit Máls og menningar
firring mannsins í nútímasamfélagi. Skáldið kveður um stöðu mannsins í
samfélaginu:
Til fylgis við gleði sem 'hvorugum er trygg
hurfum við bræður skólitlir úr liúsi
útá hina eilífu götu
þarsem ekki er rúm fyrir söknuð.
Gatan er hér tákn vegferðar mannsins, og á henni er „ekki rúm fyrir söknuð“;
það tjóir ekki að mæna um öxl því að leiðin liggur áfram. Afstaða skáldsins
til mannanna kemur hér skýrt fram: „við bræður“. Og tengslin við íslenska
fortíð koma og fram í þessari gömlu þjóðlífsmynd: „skólitlir“. Við reynum
að beina þeim er á eftir koma leið með því að við:
berum á eld hin hálfkveðnu orð
til bendíngar þeim sem við leiðum næst
til fylgis við gleði sem eingum obkar er trygg.
Síðasla ljóðlína þessa erindis er endurómur fyrsta vísuorðs annars erindisins,
og þannig er lögð áhersla á öryggisleysið og firringu mannsins. Hin firrta
staða mannsins í nútímasamfélagi er meginatriði kvæðisins. Lokaerindið
lýsir fyrst vondeyfu skáldsins:
Sumir þeir sem enn una hér virðast skuggar einir;
hæpið að þaðan muni sóknar að vænta;
Hér er myndhvörfunum beint í ákveðna átt, að ákveðnu markmiði: sókninni.
Þannig sér skáldið yfir bölsýnina í úrræðin: baráttu og sókn. Kvæðinu lýkur
í þessum anda:
hyggjum þó vel að hinum vinalausu —
að nýju ljósta mig nánd og fjarlægð sálar.
Lokaorðin sem í senn eru upphafsorð kvæðisins eru rammi þess og tilefni,
en niðurstaðan er alveg ljós: skáldið hvetur til sóknar, og það hvetur til
þess að hugað sé að „hinum vinalausu", enda muni þaðan etv. „sóknar að
vænta“. Enn sem fyrr setur Þorsteinn von sína á þá er minna mega sín.
Yrkisefni þessa kvæðis er náskylt samnefndu kvæði Halldórs Kiljans Laxness,
en niðurstaðan er gjörólík. Niðurstaða Ólafs Kárasonar í kvæði Halldórs er:
A morgun ó og aska, hí og hæ
— eða tilgangsleysi, bölsýni og vonleysi, þar sem Þorsteinn frá Hamri lýkur
kvæði sínu á að setja sér verkefni til baráttu og sóknar.
Þannig eygir Þorsteinn frá Idamri ætíð í ugg sínum takmark og birtu og
318