Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Side 34

Tímarit Aídls og menningar
og þeir láta í ljós þá von að atburðunum við alþingishúsið séu gerð „nokk-
uð tæmandi skil.“ (Bls. 5—6). Þeir taka hvergi fram að þeir hafi ákveðna
afstöðu til málsins sem deilt var um eða skrifi um það frá ákveðnu
sjónarmiði. Stefnuyfirlýsingu þeirra verður því að skilja svo að þeir
þykist skrifa óhlutdræga frásögn, og í ljósi þeirrar yfirlýsingar verður
að meta verk þeirra.
Nú þykist ég geta fullyrt að höfundar séu báðir hlynntir aðild Islands
að Atlantshafsbandalaginu. Það er því fróðlegt að athuga hvort ekki má
greina þá skoðun í bókinni. Þess vegna hef ég tekið þann kost að gera
litla athugun á afstöðu höfunda í stað þess að skrifa venjulegan ritdóm
um bókina, eins og upphaflega stóð til. En fyrst verð ég að slá tvo var-
nagla.
í fyrsta lagi hef ég ekki gert neina athugun á heimildanotkun höf-
unda. Eg er ekki nákunnugur ritheimildum þeirra og hef ekki rætt mál-
ið við heimildarmenn. A sínum tíma fékk ég alla vitneskju um atburð-
ina 30. mars úr Ríkisútvarpinu og Tímanum og var ekki í neinum
vandræðum með að taka afstöðu. Því verð ég að láta liggja á milli hluta
að sinni hvort höfundar velja óhlutdrægt úr heimildum sínum. I öðru
lagi er það auðvitað ekkert hneyksli þó að höfundar falli á hlutleysis-
prófinu. Söguheimspekingar munu nú flestir hættir að bíða eftir hinni
fullkomnu, sönnu og óhlutdrægu sögu. Stefnuyfirlýsing höfunda er því
eitt af þrennu, merki um ofdirfsku eða vanþekkingu á sagnfræði eða
tilraun til að plata lesandann svolítið. Engu að síður getur verið þarft
og fróðlegt að virða fyrir sér í hvaða myndum hlutdrægni höfunda kann
að birtast.
II
Fyrst er rétt að taka fram að bókin er engan veginn einhliða áróður.
Þannig er til dæmis hafnað eindregið þeirri kenningu NATO-sinna sam-
tímans að árásin á alþingishúsið hefði verið skipulögð fyrirfram af sósíal-
istum (bls. 278). Eklci er heldur dregin fjöður yfir það að fylgismenn
aðildar hafi staðið illa að verki á margan hátt; þeir hafi kynnt málið
seint og illa og alið þannig á tortryggni; liðssafnaður þeirra hafi verið
illa undirbúinn og liðinu beitt klaufalega; fólk hafi ekki verið aðvarað
að gagni áður en táragasi var varpað að því á Austurvelli (bls. 69—70,
144