Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Side 39

Athugun á hlutdrcegni
ingunum eru ekki gerð nein sambærileg skil. Engin rannsókn er gerð
á réttmæti þess hjá Morgunblaðinu að kalla Margréti Önnu Þórðar-
dótrnr „kvensnift“ (bls. 250), 17 ára stúlkuna. Svo aftur sé vikið að
Lúðvíks þætti Jósepssonar er haft eftir Morgunblaðinu: „Blés Einar Ol-
geirsson sig mjög út yfir þessum hrellingum flokksbróður síns, sem af
einhverjum ástæðum hafði í þetta skiptið valið bakdyr þinghússins.
— Höfðu kommúnistar þannig skömm eina af hávaða Einars og bak-
dyrarápi Lúðvíks----------“. (Bls. 179). En tveim blaðsíðum fyrr hef-
ur verið haft eftir Lúðvík að aðaldyr hússins hafi verið lokaðar. Hér
setja höfundar engan rannsóknarrétt til þess að komast að því hvort
Morgunblaðið eða Lúðvík höfðu rétt fyrir sér. Niðurstaða ótortryggins
lesanda hlýtur að verða sú að fylgismenn aðildar hafi að jafnaði sagt
nokkurn veginn satt frá atburðum en andstæðingarnir skrumskælt allar
staðreyndir. Alyktun hans verður óhjákvæmilega sú að fylgismenn hafi
haft góðan málstað en andstæðingarnir vondan.
Mestu máli skiptir þó að eltingarleikurinn við rangfærslur Þjóðviljans
rýfur öll eðlileg efnishlutföll. Pappírnum er eytt í sparðatíning en aðal-
atriði málsins látin ósnert. Til dæmis er hvergi rætt hvort þingflokkur
framsóknarmanna var í rauninni klofinn í málinu eða hvort honum
var skipt upp af ásettu ráði til þess að milda óánægju fylgismanna sem
voru á móti aðild. Aðeins er tæpt á þeirri skoðun Stefáns Jóhanns Stefáns-
sonar að Hermann Jónasson hafi verið hlynntari aðild en hann lét en
þóst vera tortrygginn á hana til þess að halda fylgi til vinstri (bls. 111—
12). Svo er eins og höfundar gleymi þessu, og hefði þó Skírnisgrein
Þórs Whitehead í fyrra átt að nægja til þess að vekja forvitni um þetta
atriði.4 Veigamikill hlutur er líka sniðgenginn þar sem innganga íslands
í Atlantshafsbandalagið er hvergi sett í samband við þann varnargarð
sem Bandaríkin voru að hlaða um sig úr „vinveittum" ríkjum á eftir-
stríðsárunum, ekki aðeins í Vesmr-Evrópu, heldur um allan heim. Að
jafnaði kemur höfundarafstaða í sagnfræðiritum hvergi eins vel fram
og í efnishlutföllum, hvað valið er til umræðu og hverju er sleppt.
Þessi bók er þar engin undantekning. Með því að fjölyrða um smáatriði
er öllu málinu drepið á dreif og fátt sýnt í sögulegu samhengi. Niður-
staðan er sú að lesandi er leyndur meginlínunum og samhengi atburð-
anna við söguþróun síns tíma.
4 Þór Whitehead: Lýðveldi og herstöðvar, 139, 148, 156, 162—66.
149