Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Blaðsíða 40

Tímarit Máls og menningar
V
Lítum nú á tvær setningar úr frásögn af átökunum. Fyrst eru andstæð-
ingar aðildar að verki: „Þegar skilist var við Jóhannes Proppe [vara-
liðsmann}, lá hann undir hópi af trylltum mönnum á stéttinni milli
styttunnar og þinghússins.“ (Bls. 238). Síðan kemur hlutur lögreglunn-
ar: „A kvikmyndum má sjá, að ýmsir lögreglumenn gengu all hart fram,
enda hörðu að mæta.“ (Bls. 243). Hér hefði höfundi verið í lófa lagið
að segja Ijósar frá því hvernig lögreglumennirnir gengu fram. Hann
velur milt orðalag og óljóst sem er ekki til þess fallið að lesandi sjái
fyrir sér lögregluþjóna að berja vopnlaust fólk með kylfum, og þó er
framganga þeirra afsökuð í sömu málsgrein. Svipaða meðferð fá þær
aðgerðir NATO-sinna sem ómótmælanlega áttu þátt í að leiða til átak-
anna eða magna þau. „Var það áreiðanlega miður farið...“ (BIs. 70).
„En áreiðanlega hefði reynzt affarsælla [svo] ...“ Bls. 73). „Skoðanir
manna... voru mjög á þá lund að það hefðu verið mistök...“ (BIs.
203). „... var það afar óheppilegt svo ekki sé meira sagt...“ (Bls.
230—31). I þessu öllu er fólgin afsökun, gert er ráð fyrir að viðkom-
andi aðilar hafi viljað vel, óbeint minnt á að öllum geti nú yfirsést.
Við getum líklega sagt að sósíalistar hafi gert ein slík reginmistök 30.
mars, að tilkynna mannfjöldanum á Austurvelli að þingmenn þeirra
væru fangar í alþingishúsinu. Jafnvel þótt það hafi ef til vill verið satt
um suma þeirra (sbr. bls. 247) varð það dýrkeypt bæði rúðunum í þing-
húsinu og forystuliði sósíalista. En höfundar miskunna sig ekki yfir þessa
aðgerð með neinum afsökunum.
Þó kemur fyrir að andstæðingar Atlantshafsbandalagsins séu afsak-
aðir, en það er gert á allt annan hátt: „... ætíð verður að hafa í huga
í þessu sambandi, að fjölmargir andstæðingar aðildarinnar trúðu því
bókstaflega þá og gera sjálfsagt margir enn, að „það ætti að selja land-
ið“ og „mesta örlagastund í sögu þjóðarinnar væri runnin upp“, svo
vitnað sé til orðalags Þjóðviljans á þessum tíma...“ (Bls. 162). Hér er
enginn vafi um viðbrögð lesanda sem ekki hefur hugleitt málið fyrir-
fram og litið á það í réttu samhengi. Hann hlýtur að hugsa: trúðu þeir
því virkilega? Hvílík fjarstæða.
Hér er á ferðinni ávirkt orðalag. Ekkert er beinlínis rangt eða ósatt
150