Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Síða 46

Tímarit Máls og menningar
Verkafólkið í kaupstaðnum lifir eymdarlífi, vinnan er stopul og kaup-
ið lágt. Það býr í lélegum íbúðum og börn þess eru vannærð. Systir
Péturs er unglingur í vist í kaupstaðnum. Vinna hennar er erfið og
lítils metin. Samt hefur kaupstaðarvinnan kosti fram yfir jarðyrkjuna.
Þó að jörðin veiti visst öryggi þá lætur hún ekki ávöxt sinn átakalaust.
Svo segir um Pémr á unglingsárunum:
Hann horfir á jafnaldra sína og er fátækari þeim flestum./ ... /Hver flík
sem hann eignast er klipin meS átaki undan blóðugum nöglum jarðarinnar.
(110—111)
En í jarðeigninni felst öryggi sem skapar illbrúanlegt bil á milli fátæktar
fólksins í kaupstaðnum og fátæktar bóndans. Um stöðu Pémrs segir í
þessu sambandi:
Jörð föður hans liggur þar eins og óyfirstíganlegur þröskuldur milli fátækt-
ar og örbirgðar, hans sjálfs og öreiganna, frelsandi og fjötrandi í senn.
(105)
í kaupstaðnum er virkt verkalýðsfélag sem stendur að verkfalli í þeim
tilgangi að knýja fram kauphækkun. I þeim átökum kemur andstæðan
milli verkafólks og sjálfseignarbænda fram. Þessa andstæðu ætla atvinnu-
rekendur að notfæra sér og fá bændur til að gerast verkfallsbrjótar.
Ekki stendur á bændum en verkamenn koma í veg fyrir að úr verði.
Kreppuárin eru unglingsár Péturs. Með þeim skapast almennt neyðar-
ástand, atvinnuleysi og dýrtíð. Þeir sem sjá orsakir kreppunnar í kapítal-
ismanum eygja lausnina í byltingu og stofnun jafnaðarþjóðfélags en
fjöldinn tvístígur og er smeykur við stórfelldar breytingar. Síðan kem-
ur heimsstyrjöldin síðari og herseta sem réttir við efnahagslífið án þess
að til sósíalískrar byltingar þurfi að koma. Nú er næg atvinna fyrir þá
sem vilja vinna, hersetan opnar nýja og áður óþekkta möguleika.
Þeir koma einnig í afskekktan fjörð milli hárta fjalla, reka vofur hungurs-
ins út í hafsauga með hervirki á fjallstindi úti við fjarðarmynnið, opna
áður óþekktar leiðir til bjargræðis ...
(162)
Hersetan heldur áfram eftir stríðslok og tryggir nóga atvinnu.
156