Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Side 89

Evrópukommúnismi
til þeirrar ítölsku. Eftir 1969 fóru að verða til verksmiðjuráð í ítölsk-
um verksmiðjum — en það var hlutur sem hvorki kommúnistaflokk-
urinn né verkalýðshreyfingin voru neitt hrifin af. En þau öfl báru gæfu
til að skilja að ekki þýddi að hundsa þessi ráð. Svo þau löguðu sig að
þeim — að minnsta kosti hefur ítalska verkalýðshreyfingin breyst mik-
ið fyrir þrýsting frá óbreyttum liðsmönnum. — Sams konar þróun hefur
orðið á Spáni: upp úr 1960 fóru verkamannanefndirnar að myndast við
allt önnur skilyrði. Verkamannanefndirnar eru ekki skilgreindar sem
stéttarfélög heldur félagsleg og pólitísk hreyfing sem hefur reynst mjög
þýðingarmikil — ekki í sambandi við beinar aðgerðir heldur baráttu-
hæfni og -styrk verkamanna á vinnustöðum. Verkamannanefndirnar hafa
reynst færar um að notfæra sér þá félagslegu spennu sem ríkir til að
snúa fólki til liðs við baráttu fyrir nýrri þjóðfélagsgerð, þrátt fyrir kúg-
unina og þrátt fyrir hið fasíska þjóðskipulag. Allt þetta leiðir í ljós viss-
ar hliðstæður með spænska og ítalska kommúnistaflokknum og verka-
lýðshreyfingum landanna. Það er engin tilviljun að nánasti samstarfs-
aðili verkamannanefndanna á Italíu er FML (heildarsamtök verkamanna
í járniðnaði sem voru stofnuð árið 1970), en þar er að finna fram-
sæknasta hluta ítalskrar verkalýðshreyfingar.
Annað er hins vegar uppi á teningnum í Frakklandi. Þar varð mikil
sprenging árið 1968. En síðan datt allt í dúnalogn og frönsk verkalýðs-
hreyfing hefur ekki breyst. Þar ríkir heldur ekki sambærileg félagsleg
spenna þannig að ekki hefur reynst grundvöllur fyrir það umrót sem
átt hefur sér stað í spænskum og ítölskum verksmiðjum.
Því er bald-ið fram af sumum vinstrimönnum að hinir evrókommún-
ísku flokkar séu ekki að gera neitt annað en það sem flokkar sósíal-
demókrata í Norður-Evrópu hafa aðhafst í áratugi. Er það þín skoðun
að evrókommúnisminn sé bara ný útgáfa af sósíaldemókratíinu?
Nei, ég tel þetta tvennt ekki sambærilegt. Þrátt fyrir hentistefnu sína
og endurbótastefnu eru kommúnistaflokkarnir fulltrúar annarra afla.
Þau öfl sem að þeim standa eru mun samstæðari félagslega og þeir eiga
sér miklu meiri hefð sem verkalýðsflokkar. Auk þess hafa þeir höfðað
til fólks í krafti byltingarandans — en það hafa sósíaldemókratísku
flokkarnir ekki gert. í þriðja lagi hefur borgarastéttin aðra afstöðu til
þeirra en sósíaldemókrata — hún treystir þeim ekki að sama marki. Þetta
skerpir andstæðurnar, án tillits til þess hvort forustumennirnir vilja njóta
álits sem ábyrgir menn sem ekki berjast gegn kerfinu. Við þetta bætist
199