Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Side 9

Adrepur
höfundar síns. Eða þá öfugt, sé hugsað til þeirra sem einlægt eru að drepa
skáldsöguna.
Getur það ekki verið að skáldsagan lifi þá helst ef höfundurinn deyr fyrir
hana? Og skáldsagan deyi þá helst þegar höfundurinn vill fyrir hvern mun
lifa af og njóta sín?
Hver veit?
Hitt er þó öldungis víst að nýsköpun skáldsögunnar blómstrar víða betur
en í háskólum og akademíum. Þetta er sorgleg staðreynd því oft reynist
„áhugi“ á skáldsögum mikill á þeim slóðum. Hinsvegar sprettur hverslags
fullvissa og margvíslegur blóðlaus efi um skáldsögur mjög vel hjá akademí-
um og háskólum.
Raunverulegar efasemdir um viðfangsefni einsog skáldsöguna eru náttúr-
lega best komnar hjá skáldsagnahöfundum. Þvílíkt ástand minnir svolítið á
það þegar gleraugun manns bila og gera þarf við þau. En maður sér hinsveg-
ar illa til þess gleraugnalaust.
Yfirleitt gera menn við þetta í einrúmi.
Sumir vilja fyrir hvern mun framkvæma viðgerðina opinberlega. Þá er til-
valið að halda fyrirlestur í tilefni af háskólahátíð. Þar er jarðvegurinn sem
þessu hæfir. Þar má sem best dósera um „glataðan óendanleika hins ytra
heims“, „mótsögnina sem á endanum étur skáldsöguna lifandi", „sjóndeild-
arhring sem skroppið hefur svo saman að hann minnir einna helst á girð-
ingu“ svo ekki sé nú talað um „getuleysi til að axla afstæði sem er samofið
öllu mannlífi, vanmáttur til að horfast í augu við fjarveru æðstadómara" og
dreymin ungmenni háskólanna horfast beint í augu við fjarveru skáldsög-
unnar og lyginnar og sannleikans og lífsins og dauðans.
Njóta efans hér vestra með sama hætti og fullvissunnar var forðum notið
þar eystra. Þetta er nánast sama dópið.
Að tala um skáldsögu, ljóð, leikrit og hvaðeina úr lífríki bókmentanna í
gróðurhúsi þarsem slíkur villigróður aldrei þrífst.
Aðferð MK er líka frábær. Hann bindur sig við Miðevrópu (enda sérfræð-
ingur í þeim kúltúr) og losnar þannig við allar vangaveltur um skáldsöguna
þarsem hún blómstrar nú á okkar dögum. Suðurameríka, Indland og Japan
eru hvergi nema kanski á landakortinu sem vitaskuld er geymt í landafræði-
deildinni. I Bandaríkjunum kemur þetta sér vel. Maður losnar við að minn-
ast á höfunda sem kanski eru vinir Kastrós.
Dindilrétt og dinglandi praktíst athæfi — einsog forðum.
Prófessjónal.
Nú er ég búinn með rabbið sem vaknaði hjá mér við lestur þessarar ágætu
ræðu og kominn að klausunni hans Péturs Gunnarssonar aftur. Það sagði
127