Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Page 53

Þegar Aleixandre fékk Nóbelsverdlaunin
Dauðinn.
Þar gætir hugspekilegrar efnishyggju. Dauði er umbreyting í efninu, og
þú lifir áfram í öðru efni en var, í öllu sem lifir.
Haft er eftir Aleixandre: No hay escuelas, hay poetas. Það eru ekki skáld-
skaparstefnur sem skipta máli heldur skáldin. Það eru ekki skólar, það eru
skáld.
Aratugum saman má kalla að Aleixandre væri meira eða minna rúmfastur.
Ekki gat hann flúið eins og skáldbræður hans, hann komst ekki vegna sjúk-
leikans. Hann sat eftir í sinni innri útlegð. Hataði fasismann; en þreyði
virðulega þorrann og góuna.
I seinni ljóðum hans kemur fram samhugur með öllum mönnum. Með
öllum sem eiga bágt. Og skáldið ber sársauka allra hinna, syngur fyrir alla
aðra. Ekki bara fyrir þá fáu sem lesa og skilja, heldur gefur hann í ljóðum
sínum líka hinum mál.
Artur Lundkvist hefur þýtt á sænsku mikið af ljóðum eftir Aleixandre
ásamt hinu ágæta spænska skáldi Justo Jorge Padrón, sem bjó lengi útlægur í
Sviþjóð; en flutti heim við frelsun landsins þegar fasistar féllu til helvítis.
I formála ljóðasafns með þýðingum þeirra segir Lundkvist um Aleix-
andre: Hann er síðasti fulltrúi gullaldarskáldskaparins sem er þegar orðinn
þjóðsaga. Hann ber með sér öllum öðrum fremur samhengi skáldlistarinnar,
upphafinn, fyrirmynd mörgum öðrum síðari skáldum sem voru neydd til að
búa undir harðstjórn einvalda.
Allt framferði hans hefur verið jafnt til fyrirmyndar og skáldlist hans,
segir Lundkvist: og það ætla ég að eigi mestan þátt í því að hann hlýtur
Nóbelslaunin, segir hann.
Þetta var árið 1977.
Nú nálgast Vicente Aleixandre tíunda áratuginn (fæddur 1898). Með óbil-
andi viljastyrk og sjálfsaga lét hann aldrei heilsuleysið buga sig, og reis af
sjúkrabeði til þess að ná ferlivist nokkrar stundir hvern dag; og heimili hans
varð aftur unaðsreitur vinum og sálufélögum, skáldum eftirsótt vin, í út-
hverfi Madrid.
Síðustu ljóðabækur Aleixandre sem ég veit um eru: Poemas de la consum-
ación, Neyzluljóð 1968, og Diálogos del conocimiento, Samræður um
þekkinguna 1974.
Bandaríska skáldið mæta Robert Bly sagði þegar Aleixandre hlaut Nób-
elslaunin: Spánn er að vakna eftir áralangan svefn, og skáldskapur Aleix-
andre og þrjózkufull nærvera hans eiga öflugan þátt í þeirri vakningu.
171