Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Page 80

Tímarit Mdls og menningar
innar og hugsjóna hennar. Hann trúir á landið. Einn sona hans, útgerðar-
maður og foringi atvinnurekenda, er fulltrúi kapítalismans. Hann er fasísk-
ur, óþjóðlegur og hugsar einungis um eigin hag. Annar sona hans, skáld og
norrænufræðingur, er fulltrúi sósíalismans. Hann er byltingamaður, þjóð-
legur og berst fyrir hag annarra. Sagan fjallar um nútíð og framtíð á Islandi
og í heiminum og er boðskapur hennar sá að sósíalisminn sé lausnin. Her-
námið er hluti af heimsvaldastefnu kapítalískra ríkja, og stríðið er stríð
þeirra um markaði, stríð mannkynsins gegn sjálfu sér, uns Sovétríkin hefja
þátttöku, þá er barist um framtíð mannkynsins. Bóndinn og skáldið andæfa
hernáminu, hvor á sinn hátt, en atvinnurekandinn fagnar því og hagnýtir sér
það.
Dóttir bóndans kemur einnig mikið við sögu en stendur utan við átökin í
þjóðfélaginu. Hún heitir Embla en samkvæmt Völuspá og Snorra-Eddu er
það nafn fyrstu konunnar. Nafnið er fyrsta vísbendingin um það að með
sögunni af Emblu sé verið að segja meira en sögu einnar persónu og önnur
atriði í sögunni vísa einnig í þá átt: Embla er fulltrúi kvenna, saga hennar er
saga íslenskra kvenna.
I Verndarenglunum er sérstakur kafli um hernámsdaginn. I honum er
Embla fyrir miðju frásagnarinnar. Bygging kaflans er á þessa leið: Fyrst er
heildarlýsing á komu breska hersins og aðgerðum hans og almennum við-
brögðum Reykvíkinga. Þá er lýsing á viðbrögðum nokkurra hópa, drykkju-
manna, drengja og stúlkna. I framhaldi af því er síðan fylgst með einni
persónu úr síðasta hópnum, Emblu, uns hún hittir bróður sinn, skáldið. I
þessum kafla koma fram mörg sömu efnisatriði og í Norðan við stríð:
Konur fá óskir sínar uppfylltar, þær fara að hitta draumaprinsinn og þær
taka ofbeldinu (hernáminu) með glöðu geði, eru í leiðslu af fögnuði.
Uppistaða frásagnarinnar af viðbrögðum Emblu og annarra stúlkna er
draumlíking. A hernámsdaginn rætist draumur sem búið hefur með konum
frá upphafi Islandsbyggðar. Fyrir ungar stúlkur er hernámsdagurinn:
. . . þeirra óskadagur. Loksins voru þau komin, hin dularfullu skip ævintýrs-
ins, sem mæður þeirra í þrjátíu ættliðu höfðu beðið eftir: sólbrenndir og
særoknir stigu þeir á land, hinir langþráðu elskhugar úr fjarskanum, skógar-
ilminn lagði frá hári þeirra, augun lýstu eins og vitar frá ókunnri strönd,
tungutak þeirra hljómaði eins og söngur stjarnanna á heiðskírri nótt. (47)
Ungar stúlkur hraða sér í sunnudagafötin, snyrta sig og ganga um bæinn.
Fyrir þær er „hátíð lífs þeirra“ runnin upp og þær ganga út í „hið sólhvíta
land draumsins, sem orðið var að veruleika" (48).
Embla hraðar sér af stað eins og aðrar ungar stúlkur. Hún er full af
198