Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 8

Tímarit Máls og menningar
Færeyingar og Grænlendingar, verðum að sætta okkur við að ganga inn í
þetta skandinavíska málsamfélag ef við viljum vera með. Norrænar ráðstefn-
ur á ensku eru hjákátleg rökleysa. Notkun íslensku á norrænum vettvangi
væri enn verri, því að hún væri líka hégómlegt bruðl.
Ekki er laust við að þessi formlega jafngildisregla sé að nokkru leyti í gildi
í norrænu samstarfi. Til starfsemi á vegum Ráðherranefndar Norðurlanda
(Nordisk ministerrád) leggja Islendingar fram fé í hlutfalli við fólksfjölda,
0,9% minnir mig. Hins vegar hafa öll Norðurlandaríki rétt til jafnrar
þátttöku á ráðstefnum sem nefndin kostar. Norrænu aðferðafræðiráðstefn-
urnar voru um skeið haldnar á þessum kjörum. Við íslendingar, með átta
sagnfræðinga í föstum störfum á háskólastigi, í einum litlum háskóla og
öðrum enn minni kennaraháskóla, áttum rétt á tíu sætum. Svíar, með fimm
stóra háskóla auk fjölda minni, áttu líka rétt á tíu sætum. Við komumst
aldrei nálægt því að geta fyllt okkar tölu meðan keppst var um þátttökurétt í
öllum hinum löndunum. Það bætir sannarlega ekki úr skák að eiga að
burðast inn í norrænt samstarf með svona fáránlega jafnréttisreglu í far-
teskinu.
Svo eru enn aðrir sem hafna norrænu samstarfi algerlega og spyrja hvers
vegna við skyldum endilega hengja okkur aftan í þann hala heimsins sem
Norðurlönd séu. Ekki treysti ég mér til að svara fyrir afleiðingarnar af því
að láta þetta sjónarmið ráða. Það er óhemjulega umfangsmikið viðfangsefni
að móta nútímaþjóðfélagi stefnu á öllum sviðum. Ég er hræddur um að
fjórðungur milljónar fólks geri það ekki nema hafa einhverjar fyrirmyndir
sem fljótlegt er að ganga að hverju sinni. Saga okkar hefur nú einu sinni leitt
okkur inn í þennan norræna félagsskap á nánast öllum sviðum menningar,
og söguna flýr maður ekki svo auðveldlega. Ég sé ekki fram á að við hefðum
aðstöðu til að mynda eins nothæf tengsl við aðrar þjóðir . Ef við leyfum
okkur að fara í varanlega fýlu við norræna frændur okkar býður það engu
öðru heim en einangrun og stöðnun.
Þar að auki dettur mér ekki í hug að smáþjóðafyrirlitning sé einskorðuð
við Norðurlandabúa, þótt smáþjóðakomplex þeirra sjálfra geri þá kannski
verri en flesta aðra. Smáþjóð er vísast óhjákvæmilega í stöðu heimiliskattar-
ins: með stolt ljónsins verður hann að sætta sig við að allir á heimilinu geta
kippt honum upp af fótunum.
Við verðum hins vegar að gæta þess að gera okkur vistina í norrænu
samstarfi eins bærilega og unnt er með því að ganga inn í hana með upprétt
höfuð og án allra heimskulegra forréttinda. Og ég þykist orðinn nógu
gamall til að gefa ungu fólki eitt ráð: Þótt ekki sé hlustað á ykkur á
norrænum fundum þarf það ekki að stafa af því að framlag ykkar sé
lítilvægt. Eins líklegt að það stafi af fordómum.
406