Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Qupperneq 78

Tímarit Máls og menningar
Þorlák biskup dreymdi, að hann gengi frá kirkju þar á þinginu heim
til búðar sinnar og bæri í fangi sér höfuð hins heilaga Martínusar.
Trúskiptadraumur Koðráns að Giljá sprettur af innri baráttu um það,
hvort hann skuli hafna fornum átrúnaði og játast undir trú á hið nýja
ósýnilega goð, sem varð að þola píslardauða af óvinum sínum. I þessum
umbrotum birtist honum þrívegis í draumi átrúnaðargoð hans, dvergurinn í
steininum. Draumarnir eru of langir til að unnt sé að birta þá hér. En efnið
er kvartanir dvergsins yfir ofsóknum sem hann ásamt konu og börnum
verði fyrir af hendi Friðriks biskups. Með öllum ráðum reynir dvergurinn
að hvetja Koðrán til staðfastrar andstöðu gegn trúboðinu. Sú togstreita
endurspeglar hina innri baráttu.
Biskupasögurnar mora af yfirskilvitlegum lækningum og öðrum krafta-
verkum, og slík undur gerast oft í draumi. Lækning Þorbjarnar er dæmi-
gerð. Hann veiktist skyndilega, var brátt viðþolslaus af kvölum og náði
varla að anda. Hann býst við dauða sínum og vill ná prestsfundi áður en
hann deyr, en á því eru engin tök. Þá heitir hann á Jón biskup til hjálpar og
sofnar eftir það. Þá vitrast honum maður í svartri kápu og harla kennimann-
legur. Ekki dirfist Þorbjörn að ávarpa hann, en draummaður fer um hann
höndum og blessar hann. Þegar Þorbjörn vaknar, er hann alheill. (Draum-
sögnin er stytt.)
Vitrunar- og leiðsagnardraumar eru einnig tíðir:
Þorlákur Þórhallsson er kominn heim úr siglingu. Hann auðgast brátt og
hyggst nú biðja sér efnaðrar ekkju. „Þá sýndist Þorláki í draumi maður
göfuglegur yfirlits og með sæmilegum búningi" og spurði um ferð hans og
erindi. Þorláki þykir sem hann svari nokkuð óákveðið. En draummaður veit
erindið ófregið og hvetur hann til að hætta við svo fáfengileg áform, „ . . og
er þér önnur brúður miklu æðri huguð og skaltu engrar annarrar fá.“
Að þessu ráði hvarf Þorlákur, helgaði starf sitt kirkjunni, varð síðar
biskup og að lokum tekinn í helgra manna tölu.
Merkilegur leiðsagnardraumur er sagður í Haralds sögu harðráða
(Heimskringla, útg. F. Jónsson Kbh. 1911).
Það var eina nótt, þá er Magnús konungur lá í hvílu sinni, að hann
dreymdi og þóttist staddur þar sem var faðir hans, inn helgi Ólafur
konungur, og þótti hann mæla við sig: „Hvorn kost viltu, sonur
minn, að fara með mér eða verða allra konunga ríkastur og lifa lengi
og gera þann glæp, að þú fáir annað hvort bætt trautt eða eigi?“
Konungur bað hann kjósa fyrir sína hönd. „Þá skaltu með mér fara,“
segir Ólafur.
476