Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Síða 119

föðurmorð væru farin að jaðra við
fjöldaaftöku!
I Sögunni allri reynir Guðmundur
Andri fyrst og fremst að endurgera ein-
hvers konar heillega mynd af föður sín-
um, tilfinningalega mynd sem hann gæti
tekið afstöðu til. I lýsingunni á föð-
urnum kemur fram bæði hatur og ást
sögumannsins, bæld árásargirni en líka
blíða — og myndin af föðurnum verður
ótrúlega flókin.
Guðmundur Andri endurgerir mynd
föðurins eitthvað á þessa leið: Upphaf-
lega er Haraldur ungur leigubílstjóri
sem leikur töffara en er í raun ósköp
rómantískur og barnalegur. Kærastan á
að sameina það að vera ástkona hans og
móðir; hlúa að honum, vernda hann og
vagga honum inn í algleymið eins og
Bing Crosby syngur:
Heaven
I’m in heaven...
And I seem to find the happiness I
seek
When we’re out together dancing
cheek to cheek. (247-248)
Svo koma börnin, baslið, átök og von-
brigði — enginn vangadans. Börnin eru
móðurinnar, Haraldur er einangraður á
heimilinu í vanþakklátu hlutverki fyrir-
vinnunnar, heimilislögreglu, mannsins
sem heldur börnunum niðri, fyrst á upp-
eldislegum forsendum - seinna í valda-
baráttu við þau. Hlutverk harðstjórans
leyfir ekki því barnslega í persónuleika
hans að koma út í samskiptum við börn
sín. Hið barnslega verður að barnaskap;
innistæðulausum belgingi og órök-
réttum upphlaupum einkum á fylliríum.
Það kemur fyrir að Manni sér glitta í
annan föður; glaðan, hlýjan og frjáls-
legan mann, á bak við þann sem hann
Umsagnir um btskur
þekkir, en aldrei nógu lengi til að hann
geti ímyndað sér hvernig væri að eiga
slíkan föður. Það er ekki fyrr en löngu
seinna, þegar Haraldur er orðinn afi, að
Manni sér hann mynda ástríkt samband
við Hring litla, samband byggt á gagn-
kvæmu trausti, ímyndunarafli og leik,
sams konar samband og sögumaður
sjálfur hefur við Hring. Við getum
ályktað sem svo að sá faðir sem sögu-
maðurinn ólst upp með hafi orðið hon-
um nokkurs konar „neikvæð fyrir-
mynd“, þannig faðir vilji hann ekki vera
sjálfur. Hann vill „gangast við barninu í
sér“, vera Hringi litla sá ástríki faðir og
félagi sem pabbi hans sjálfs hefði getað
verið honum.
Við jarðarför föðurins fáum við texta
sem minnir sterklega á lýsinguna á fæð-
ingu dóttur Andra. Sögumaðurinn
reynir að hugsa um tónlist, kvikmyndir,
bókmenntir — en veruleikinn verður
sterkari en skáldskapurinn þessu sinni,
honum tekst ekki að halda föðurnum frá
sér. Um kvöldið tekur hann mynda-
albúmið og býr til söguna af föður sín-
um sem ungum manni. Það er fallegur
kafli og um leið tilraun Manna til að
segja hið ósagða, fylla upp í eyðurnar í
mynd föðurins sem hann þekkti svo lítið
á meðan þeir bjuggu saman. I lok kafl-
ans rennur það upp fyrir honum að
hann er ekki einn á báti — það er móðir
hans sem hefur skrifað hina nafnlausu
minningargrein um mann sinn!
Minningagreinar lúta föstum hefðum
sem bókmenntagrein. Þær lýsa hinum
látna, lýsingin er opinber, ætluð kom-
andi u'mum og þar af leiðandi er þagað
yfir göllum og ávirðingum. Um leið er
lýsingin persónuleg og tjáir sorg og vin-
áttu höfundarins til hins látna á hóf-
stilltan, virðulegan hátt. Minningagrein-
in er skáldskapur um þann sem er dáinn.
517