Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Qupperneq 17

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Qupperneq 17
t.d. samanborið við áhrif dönsku á mál fyrri tíðar, einfaldlega vegna þess að aðstæður eru allt aðrar nú en þá og við vitum of fátt um aðrar breytur. En jafnsjálfsagt er að hafa stöðugt á sér andvara í þessu efni. Miklu alvarlegri sýnist mér þó sú ógnun sem Kristján Ámason, Árni Böðvarsson og fleiri hafa bent á og Kristján orðaði svo í Morgunblaðsgrein 24. janúar („Hvers vegna þýðingarskyldu?“): Önnur hættan er sú að menn hætti að nota íslensku til þeirra hluta sem hún hefur hing- að til þjónað og taki upp annað tungumál. Og síðar í sömu grein: Hinn augljósi keppinautur íslenskunnar er enskan. (...) Hættan er sú að enska taki við af íslensku sem annað mál jafnrétthátt og jafnnotadrjúgt íslenskunni. Þetta er áreiðanlega rétt en auðvitað alls ekki bundið þeirri breytingu einni sem gervihnattasjónvarpið veldur, heldur þeirri menningarlegu einsýni sem ávallt beinist í suður og vestur frá landinu. Þetta tengist svo náið við næsta rökhorn að það verður ekkert frá því skilið. Rök menningarinnar I inngangsorðum vék ég að því að flestir virtust sammála um að snar þáttur í því að vera Islendingur ætti skýringu sína í þeirri staðreynd að við eigum okkar eigin þjóð- menningu. Því miður eru skilgreiningar á þessari menningu einatt í skötulíki, en síð- ustu árin hafa flestir sem um fjalla lagt mikla áherslu á hversdagsmenningu þjóð- anna, hið daglega líf, viðhorf og viðmiðan- ir. Það verður svo dæmi sé tekið augljóst að þjóð sem ekki á her og aldrei hefur farið með vopnaskaki á hendur annarri þjóð hlýt- ur að líta stríð öðrum augum en þjóð sem áratugum og jafnvel öldum saman hefur staðið í fólkorustum og hlotið hemaðar- uppeldi. Um þetta er vandi að skrifa án þess að verða um of þjóðhverfur í rökum. Þess vegna skal skýrt tekið fram að sá sem þetta skrifar telur íslenska menningu ekki hótinu betri en aðra menningu — nema fyrir ís- lendinga og þá af þeirri sök einni að hún er íslensk. Hún er mótuð af aðstæðum í þessu landi, skírð í sögu þessarar þjóðar og það em fullnægjandi rök til að staðhæfa að okk- ur beri skylda til að hafa einatt hliðsjón af henni og spyrja um velferð hennar. Náskyld þessum rökum eru hin sögulegu. í menningu okkar er fólgin saga þjóðarinn- ar, er stundum sagt. Hún stendur föstum fótum í liðinni tíð, gefur okkur sýn langt aftur í tímann. Sérstaða íslendinga meðal vestrænna þjóða er máski mest sú að við getum lesið furðugamlar bækur okkur til skilnings. Taki menningin einhver koll- stökk getur þráðurinn til fortíðarinnar rofn- að og þá stöndum við eins og álfar út úr þeim hólnum. Ég nefndi viðhorf til vopnaskaks eða „vopnaviðskipta“ (sem erfróðlegt orð sakir tvíræðni sinnar). Það er að mínu viti lang- alvarlegast mála þegar skoðað er sjón- varpsdæmið, sem allar þessar umræður spretta af, að fréttamenn CNNs og Skæs, hversu ágætir sem þeir kunna að vera fyrir sinn hatt, horfa augljóslega á Persaflóa- stríðið með augum hermennskunnar — að minnsta kosti á meðan almenningsálit í löndum þeirra er á þeirri sveifinni. Með þessu er ekki sagt að þeir boði stríðsæsingar TMM 1991:1 7
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.