Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Síða 70

Eftir einveruna í Hollandi þyrsti hann í að
kynnast hinu ljúfa lífi stórborgarinnar og
hann gerði það líka svo um munaði, í anda
þeirra öfga sem einkenndu hann alla tíð.
Eftir tæplega tveggja ára dvöl í París fann
hann sig knúinn til að flýja höfuðborgina
meðal annars vegna þess hvað hann ánetj-
aðist sukki listamannanna þar í ríkum mæli.
Auk þess líkaði honum yfirleitt ekki við
listmálarana sem manneskjur og hann
þurfti meira næði til að einbeita sér að list
sinni en kostur var á í París. Þar að auki vildi
Van Gogh komast í suðræna birtu því nú var
hann búinn að hreinsa sig af öllum áhrifum
frá Haag-skólanum og málaði „björt“ mál-
verk. Hann fór þá til smábæjarins Arles í
Suður-Frakklandi og málaði þar flestar sín-
ar frægustu myndir 35 ára að aldri.
Listmálarinn Susanne Valadon, sem var
móðir Maurice Utrillo, módel Renoirs og
vinur Toulouse-Lautrecs, minntist þess í
viðtali við Florent Fels, árið 1928, hvað Van
Gogh gekk illa að falla inn í það félags-
munstur sem listamennimir í París höfðu
komið sér upp:
Ég man eftir Van Gogh þegar hann kom í
hin vikulegu heimboð Lautrecs. Hann birt-
ist með stórt málverk undir hendinni, setti
það á gólfið úti í homi, þar sem birta var þó
nóg, og beið eftir að við veittum því athygli.
Enginn lét sig þetta nokkru skipta. Hann sat
á móti málverkinu sínu og rannsakaði
augnaráðin, en tók yfirleitt ekki þátt í sam-
ræðunum. Svo þegar hann var orðinn
þreyttur fór hann og tók síðasta verk sitt
með sér heim aftur. En næstu viku kom
hann svo með nýjasta verkið sitt, og allt fór
á sömu leið... Hve harðbrjósta þessi hópur
var. (Stein, bls. 87).
Vincent reyndi sitt besta til að taka þátt í
samkvæmislífi listamannanna í París en
samlagaðist hópnum ekki vel, eins og ef til
vill másjáafþessari lýsingu. Vegnaþessara
félagslegu erfiðleika hefur Vincent vafa-
laust hallast meira að Bakkusi en ella hefði
orðið. Áfengisneysla Vincents jókst svo
mjög þau tvö ár sem hann bjó í París að
hann var ekki langt frá því að verða forfall-
inn drykkjusjúklingur eftir veruna þar.
Hinn görótti tískudrykkur absint hefur
vafalítið farið afar illa með hann. Þetta er
einhver sterkasti áfengi drykkurinn sem
bruggaður hefur verið, 72% alkóhól, og er
nú bannaður í flestum löndum. Hann er
talinn geta valdið flogaveiki og jafnvel geð-
klofa en það voru einmitt kvillamir sem
hrjáðu Van Gogh síðustu átján mánuðina í
lífi hans.
Það var líklega ekki síst drykkjufélagi
Vincents, dvergurinn, veggspjaldamálarinn
og alkóhólistinn Toulouse-Lautrec, sem
hafði slæm áhrif á drykkjusiði hans í París.
Lautrec málaði fræga pastelmynd af Vin-
cent þar sem hann sat að absintdrykkju.
Vincent málaði hins vegar táknræna kyrra-
lífsmynd af absintglasi á borði og fyrir utan
glugga í bakgmnni má sjá mann á leið í
burtu frá absintglasinu. Það gæti verið Van
Gogh sjálfur ekki aðeins á leið frá absint-
drykkjunni, heldur einnig á leið frá París.
Sárasótt og andleg þjáning
Ég hefði vafalítið átt stutt í að fá hjartaáfall
ef ég hefði ekki yfirgefið París. Það var líka
heldur ekkert smáræði sem ég þurfti að
gjalda fyrir það eftirá! Þegar ég hætti að
drekka, þegar ég hætti að reykja svona mik-
ið, þegar ég fór að hugsa aftur í stað þess að
reyna að hugsa ekki neitt — Guð minn
góður, hvílíkt þunglyndi og þvílík örmögn-
un sem fylgdi í kjölfarið! Vinnan í þessu
frábæra landslagi hefur styrkt andann tals-
60
TMM 1991:1