Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Blaðsíða 83

3:0 Stúlkur eiga að hafa fullan rétt á að vera
gæslulausar og kjósa sér félagsskap að vild.
4:0 Algert jafnrétti kynjanna á að útrýma þeirri
andstyggilegu hræsni sem nefnd er riddara-
skapur eða að vera herralegur við dömur. Þann-
ig á stúlka t.d. ekki að heimta að piltur standi
upp og bjóði henni sæti sitt því slíkt ber vott um
þrælslund, og bróður á ekki að venja á að systur
hans búi um hann eða festi tölur á flíkur fyrir
hann. Það á hann að gera sjálfur.
5:0 Konan á að hafa kosningarétt. Þegar ferm-
ing kvenna er orðin að yfirheyrslu um lagaboð
þess þjóðfélags sem hún er þegn í og þegar hinu
opinbera verður skylt, eins og hlutafélögum nú,
að fá sérhverjum borgara ársskýrslu, þá mun
konan geta ákveðið hvaða manni eða málefni
hún vill veita brautargengi, ekki síður en karl-
inn.
6:0 Konan á að hafa aðgang að öllum starfs-
greinum, og þetta verður ekki erfiðara við
sjálfsstjómarfyrirkomulag en nú er, enda getur
kona nú orðið þjóðhöfðingi, eins mótsagna-
kennt og það þó er. Sjálfsstjóm verður ekki
atvinnumannastjóm heldur eins og bæjarstjórn-
ir em nú: fulltrúar munu verða kjömir til stjóm-
arverkefna sem þeir eiga að sinna í frístundum.
Er hægt að hugsa sér nokkum sem sé vitrari og
hæfari til að stjóma en gamla konu, sem hefur
sem móðir og bústýra lært að stjóma og skipu-
leggja? (Forfeður okkar báru slíka virðingu fyr-
ir visku gamalla kvenna að þær vom taldar hafa
yfimáttúrlegar gáfur).
7:0 Með þessu eiga siðimir að verða mildari og
lögin sömuleiðis, því enginn hefur lært þolgæði
í sama mæli og móðirin, enginn betur lært að
sýna þolinmæði og skilja hve lítils er hægt að
krefjast af breyskum mannabörnum.
8:0 Konan á ekki að þurfa að gegna herskyldu.
Þeir sem telja þetta óréttlátt verða að gæta þess
að náttúran heimtar í staðinn af konunni að hún
fæði böm. En reyndar verður ekki talinn neinn
sérstakur heiður að því að gegna herskyldu. Það
verður einfaldlega skylda.
9:0 Þar sem þjóðféiag framtíðarinnar mun
tryggja öllum framfæri og kennslu með réttlátri
skiptingu náttúruauðlindanna, verður hjóna-
bandið sem trygging fyrir framfærslu óþarft.
Karl og kona gera með sér samning, munnlega,
eða skriflegan, um bandalag til eins langs tfma
og þeim sýnist, sem þau geta sagt upp án tillits
til laga eða guðspjalla þegar þau kjósa sjálf;
þetta getur vissulega ekki hindrað að stundum
vilji tveir hanar eiga sömu hænuna, en atið á
ekki að verða eins grimmdarlegt og nú, og það
verður hænan sem fær að velja sem ekki gildir
nú, enda á enginn að þurfa að gifta sig vegna
peninga eða samfélagsstöðu þar sem hvorugt
verður til. Með þessum hætti verður úrvalið
náttúrlegt og kynið mun batna.
í framhaldinu kemur Strindberg með
nokkrar ákveðnar uppástungur um aðgerðir
þegar í stað. Konur hafi aðgang að öllum
störfum, þær fái kosningarétt tafarlaust,
skilnaður verði auðveldari, borgaraleg
hjónabönd leyfð, konur haldi nöfnum sín-
um óbreyttum við giftingu og fái ekki titil
karlsins í kvenkyni (sbr. háyfirdómarafrú),
drengir fái ættamafn föður en stúlkur móð-
ur, konur fái laun (ekki ölmusur) fyrir heim-
ilisstörf frá mönnum sínum hafi þær ekki
aðrar tekjur og loks þetta hér: það á að verða
hefð að hjón sofi hvort í sínu rúmi að jafn-
aði. Sameiginlegt svefnherbergi leiðir til
„óheilinda, viðbjóðs, leiða og þaðan af
verra“ (25).
En þó að Strindberg vilji að réttindi og
skyldur haldist í hendur hjá báðum kynjum
virðist hann við nánari athugun rammasta
afturhald í jafnréttismálum. Sögumar í
Hjónalífi eru skrifaðar til að fjalla um
TMM 1991:1
73