Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Page 118

ríkulegri ánægju að engu var líkara en spá-
dómur sígaunakonunnar hefði ræst. Og nú, tutt-
ugu árum síðar, er þessi spádómur jafn sannur
og hann reyndist þá. Höfundur ljóðsins er mjög
ríkur. Avextir jarðarinnar vekja honum ennþá
gleði. Hæfileiki hans til að njóta fegurðarinnar
eróskertur. Ljóðið „Avextir jarðarinnar“ erein-
kennandi fyrir þá lífsafstöðu sem Ljóð námu
völd tjáir. Völdin sem felast í hæfileikanum til
að skynja og skilja færa ljóðmælanda auðæfi
fegurðarinnar. Sigurgleði margra ljóðanna er þó
blandin sársauka og það leynir sér ekki að undir
niðri býr vitundin um þá einmanalegu stað-
reynd að dýpstu upplifunum verði varla deilt
með öðrum.
Skáldskaparmál
Sigurði Pálssyni er einkar lagið að ná fram
ljóðrænum áhrifum án þess að beita til þess
sérstöku myndmáli, táknum, persónugerving-
um eða fjölda lýsingarorða. Töfrar margra ljóða
hans felast ekki síst í smekklegri uppsetningu
textans.
„I öskunni" er gott dæmi um mjög vel heppn-
að ljóð þar sem ekki er beitt öðrum leikbrögðum
skáldskaparíþróttarinnar en einni endurtekn-
ingu í upphafi. Yfirþessu ljóði ereinhvertrega-
blandin heiðríkja, sköpuð af einlægni ljóð-
mælanda og látleysi tjáningarinnar. Því lýkur
með þessum orðum:
Hvert eru þeir famir
öskukallamir?
Þessir sem losuðu öskutunnumar
á Dunhaganum
fullar af ljóðauppköstum
eftir sérvitran ungling
um ungar stúlkur. (46)
Þegar Sigurður beitir myndmáli er það gert af
mikilli hugkvæmni.
Hann er einstaklega laginn við að tengja sam-
an margvíslega hluti úr efnisheiminum og hug-
læg eða óáþreifanleg fyrirbæri, þannig að úr
verða skemmtilegir smíðisgripir svo sem hin
„stóra tromma einsemdarinnar" (45) eða „svipa
norðanvindsins" (26), svo ég tali nú ekki um
„mexíkanskan hatt þagnarinnar" (50). Styrkur
Sigurðar Pálssonar sem ljóðskálds felst ekki síst
í því að bestu ljóð hans byggjast öðru fremur á
skýrri og frumlegri hugsun.
Reykjavík
An alls samanburðar má segja að Sigurður Páls-
son hafi eftir dag Tómasar Guðmundssonar tek-
ið við því hlutverki að vera skáld Reykjavíkur
því á síðustu árum hefur ekkert ljóðskáld ort
jafn skemmtilega um höfuðborgina og hann. I
fyrstu þremur bókunum, ljóðvegaflokknum,
var umhverfi ljóðanna gjaman París en í ljóð-
námuflokknum kemur borgin við sundin í stað
heimsborgarinnar.
Sú Reykjavík sem ort er um í Ljóð námu völd
er ekki hið sama „ormlausa umhverfi / þar sem
hvergi er vottur blossandi bylgjuforms / hvergi
naumalega svarta netsokka að sjá“ (12) og lýst
er í Ljóð vega salt (1975), heldur heillandi
ævintýraborg og tilvalinn vettvangur atburða-
skáldskapar. Þar reikar undarlegur maður um
Þingholtin, tekur menn tali og segir: „þessi far-
angur er of þungur, þessi farangur er alltof
þungur (...) ég fer að leggja hann frá mér“
(65). Þar laðar síðasta lag fyrir fréttir ekkjuna út
á snúrur og þar vekur gagg kríunnar íbúana upp
af dvala vetrarins.
Hæfileiki Sigurðar Pálssonar til að opna les-
andanum ferska og skáldlega sýn á hversdags-
legustu og kunnuglegustu hluti nýtur sín
sérstaklega vel í Ljóð námu völd. Á sama hátt
og Tómas Guðmundsson lýsir vorkvöldinu í
Reykjavík sem helgistund í ljóðinu „í vestur-
bænum“ lýsir Sigurður Pálsson vormorgninum
í Reykjavík sem „galdrastund, töfrastund“ í
kvæði sínu „Morgunstund":
(...) á þessari töfrastund lýsist hægt og rólega
miðhlutinn á mósaikmynd Gerðar Helgadóttur
á Tollhúsinu við Tryggvagötu.
108
TMM 1991:1