Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Page 18

íslenskir höfundar hafa ekki verið dug-
legir við að skrifa sögulegar skáldsögur
fyrir börn frá löngu liðnum tíma en margir
hafa skrifað sögur sem byggja á bemsku-
minningum þeirra að einhveiju leyti, lýsa
a.m.k. tíðaranda frá bemsku höfunda. I
þessum flokki er margt af því besta og
jafnframt vinsælasta sem skrifað hefur ver-
ið fyrir þennan aldur. Sögur Guðrúnar
Helgadóttur, Sitji guðs englar, Saman í
hring, og Sœnginni yfir minni, (1983, 1986
og 1987) segja á eftirminnilegan hátt frá
lífínu í íslenskum bæ á stríðsárunum frá
sjónarhóli bama. Sögur Kiástínar Steins-
dóttur, Franskbrauð með sultu, Fallin spýta
og Stjörnur og strákapör, (1987, 1988 og
1989), lýsa fóki og tíðaranda á Austfjörðum
og í Reykjavík á árunum milli 1950 og ’60
líflega og skemmtilega. Þessar bækur hafa
fallið í góðan jarðveg hjá bömum og eru
mikið lesnar. Það er mjög mikils virði að
skila menningu horfms tíma með þessum
hætti til bama og unglinga.
Fyrstu unglingabækurnar
Lítum þá á íslensku unglingabækurnar. Ég
vil telja Búrið eftir Olgu Guðrúnu Árna-
dóttur, sem kom út 1977, fyrstu íslensku
unglingabókina af því hún hleypti skrið-
unni af stað. Þó mætti eins segja að það
hefði verið Guðjón Sveinsson sem byrjaði
að skrifa fyrir unglinga um unglingsárin og
þann tilvistarvanda sem þeim er tengdur
með bók sinni Öri rennur æskublóð frá
1972. En frá og með Búrinu er unglinga-
bókin komin til að vera. Búrið vakti mikla
athygli, hún var umdeild meðal fullorðinna
en unglingarnir lásu hana og kunnu að meta
hana og gera enn. Þörfín fyrir sérstakar
bækur um unglinga fyrir unglinga var
greinileg.
í Búrinu tekur Olga afdráttarlausa af-
stöðu með unglingsstelpu sem er í uppreisn
gegn foreldrum og skóla og skapar persónu
sem unglingar samsama sig auðveldlega.
Hún nær trúnaði lesenda vegna þess að allt
gerist á forsendum unglinga, kennumm og
foreldrum er lýst frá þeirra sjónarhóli og
ekkert reynt að draga úr hversu svart/hvítt
þeir sjá oft og tíðum. Foreldrar og kennarar
áttu t.d. erfítt með að sætta sig við lausn
bókarinnar þegar Ilmur hættir í skóla og fer
að vinna í dósaverksmiðju. En Olga er
greinilega ekkert að hugsa um uppeldisgildi
sögulokanna heldur fylgir sannfæringu
sögupersónu sinnar um hver sé rétta leiðin
vegna þess að hún er að skrifa bókmenntir
um líf og reynslu unglinga.
BÚRIÐ
i
8
TMM 1992:1