Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Blaðsíða 30

þessi aldurshópur eiginlega gert á hlut út-
gefenda? Þeirra er dómgreindarleysið, það
er við þá að sakast, en ekki misjafna og
brokkgenga höfunda. Hafi enginn höfund-
ur neitt bitastætt fram að færa ætti útgefandi
að láta vera að birta unglingabækur eftir
íslenska höfunda þau jólin. Einnig mætti
velviljaður og vandvirkur útgefandi benda
höfundi á viðvaningsleg vinnubrögð og
miðla uppbyggilegri gagnrýni á hugverkið.
Biðja svo viðkomandi að koma aftur að ári.
Þetta virðist almennt ekki vera gert. Útgef-
endur hafa gengið að unglingabókamarkaði
vísum, ár eftir ár. Kaupendur unglingabóka
eru sjaldnast lesendur þeirra, heldur velvilj-
aðir ættingjar á höttunum eftir jólagjöfum.
Þeir ættu heldur að fjárfesta í ástarsögum
og vestrum úti í næstu sjoppu. Þar fást
afþreyingarbókmenntirnar. Þær eru ekki
síðri en verðlauna-, metsöluunglingabæk-
umar, en villa ekki á sér heimildir.
Unglingabækur? Sjálft hugtakið vekur tor-
tryggni. Eru unglingabækur bækur um ung-
linga? Sé svo er Ojvitinn unglingabók,
Rómeó og Júlía sömuleiðis, og jafnvel
Eyjabækur Einars Kárasonar og bækur
Hafliða Vilhelmssonar, svo tekin séu dæmi
af handahófi. Ekki virðist þeim haldið sér-
staklega að einurn aldurshópi öðmm frem-
ur. Er unglingum ekki ætlandi að njóta
„venjulegra“ bóka? Síðan hvenær? Hér
áður fyrr lásu böm svokallaðar bamabæk-
ur, svo drengjabækur eða telpnabækur, en
þar næst sömu bækur og aðrir aldursflokk-
ar. Er annars til nokkuð sem heitir „öld-
ungabækur"? Ekki virðast neinar bækur
beinlínis markaðssettar sem slíkar. Em ís-
lenskir unglingar taldir tomæmari en jafn-
aldrar þeirra í öðmm löndum? Varla getur
það verið, því slangur ágætra, erlendra bóka
við hæfi unglinga kemur út í íslenskri þýð-
ingu, verk viðurkenndra höfunda sem
skrifa gjarna „fullorðinsbækur“ líka. Þegar
erlendar bækur eru annars vegar virðast
útgefendur skyndilega fá dómgreindina aft-
ur, og er það vel, nú þegar hefð er að skapast
fyrir því að íslenskar unglingabækur eigi að
vera hrútleiðinlegar. Það læðist að manni sá
gmnur, að þeir, sem hafa hæfileika og vilja
til að skrifa fyrir unglinga, séu í hálfgerðum
felum og gefí út verk sín sem „almennar“
bókmenntir, svo þeir fái ekki á sig sama
stimpil og þau Eðvarð og Hrafnhildur.
Dæmi um slíkan laumu-unglingabókahöf-
und gæti verið Ólafur Gunnarsson eða Haf-
liði Vilhelmsson. Að vísu hafa þau
gleðitíðindi gerst, að Þorgrímur Þráinsson
hefur á undanfömum tveimur ámm lyft ís-
lenskum metsölu-verðlaunabókum upp á
heldur hærra plan, og Andrés Indriðason,
sem áður sótti mjög á sömu ládauðu miðin
og aðrir þeir söluhæstu, hefur nú snúið við
blaðinu með glæsilegum árangri.
Hér á eftir verður Qallað lítillega um þrjár
„yfirlýstar“ unglingabækur, þýddar úr
dönsku, og em þær um margt harla ólíkar
afurðum íslenskra unglingabókahöfunda,
og það þótt aðstæður danskra unglinga séu
um margt svipaðar aðstæðum íslenskrar
æsku.
Hugsjónir og hormónar
Áður en lengra er haldið gæti verið gaman
að velta því fyrir sér hverjir unglingar em,
þ.e. þeir, sem unglingabóka eiga að njóta.
Einhvers konar markhópur, ef dæma má af
jólabókaauglýsingum. Krakkar sem em að
ljúka skyldunámi. Þeir lesendur sem em að
20
TMM 1992:1