Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Side 103

Ritdómar
Hvaö verður nú um mig?
Fríða Sigurðardóttir. Meðan nóttin líður. Forlagið
1990. 194 bls.
Ættarsaga
Nína, sögumaðurinn í Meðan nóttin líður vakir
við sjúkrabeð deyjandi móður sinnar. Það er
stóra systir hennar, Marta, sem krefst þess, Nína
lætur undan og vakir í þrjár nætur. Meðan þess-
ar nætur líða hugsar hún um formæður sínar og
móðurina. Smám saman verður til ættarsaga,
saga þeirrar ættar sem hefst þegar formóðirin
Sunneva verður ástfangin í einum af þeim svart-
hærðu, framandlegu sjómönnum sem leggja
skútum sínum að landi á Ströndum. Sunneva er
langa-langamma Nínu.
Sunneva fæðir dótturina Solveigu, sem eign-
ast soninn Árna en fyrirfer sér skömmu síðar.
Ámi giftist Katrínu og eignast með henni íjögur
böm, þar af dæturnar Maríu og Þórdísi sem er
móðir Nínu og Mörtu. Á meðan Nína vakir
endurlifir hún og skrifar sögur þessara gömlu
kvenna. Hvers vegna? Hún veit það ekki sjálf
og hún reynir að bægja sögunum frá sér, en þær
koma samt.
Formæðurnar
Lífsbaráttan á Ströndum er hörð. Formæðurnar
berjast gegn fátækt og sulti, þær berjast fyrir lífi
bama sem fæðast, vaxa úr grasi eða deyja. Sex
böm hefur Stefán, langalangafi Nínu eignast
með fyrri konu sinni og misst. Sjöunda bamið
lifir. Náttúran er stórbrotin en hættuleg. Fólkið
lifir á því sem hún gefur, eggjatöku, fugl- og
fiskveiðum; þetta em bændur og veiðimenn. I
hörðum ámm, hafísárum, sveltur fólk á útmán-
uðum.
Konur og karlar berjast hlið við hlið en í
einangruninni og nábýlinu koma upp óleyfileg-
ar tilfinningar, börn sem eiga ekki að verða til
fæðast, afbrýðissemin logar, sektin þrúgar þá
seku og allir þjást. Árni, afi Nínu, eignast tvö
böm með vinnukonu sinni Elínu og Katrín,
konan hans, tekur á móti þeim. Hún lætur stúlk-
una fara en tekur hana aftur inn á heimilið fimm
ámm seinna og hefur hana á heimilinu þaðan í
frá. Hvers vegna? Þegar Nína heyrir þessa sögu
í fyrsta sinn verður hún öskureið yfir geðleysi
og undirlægjuskap ömmunnar. Síðar verður
hún viss um að þetta haft verið hefnd Katrínar
á manni sínum, hún hafi með þessu séð til þess
að hann gæti aldrei gleymt broti sínu, engan dag
gengið til verka öðm vísi en að hafa svik sín
fyrir augunutn. Þegar Katrín sjálf fær orðið
gefur hún aðrar ástæður fyrir gerðum sínum,
ástæður sem Nína á bágt með að skilja.
Það er móðursystirin María, sem hefur sagt
henni sögumar af formæðmnum gegn vilja
móðurinnar, Þórdísar. Þórdísi finnst það óvirð-
ing að tala um einkahagi annarra. Þórdís er ekki
sögukona, hún er ekki kona orða heldur athafna.
TMM 1992:1
93