Tímarit Máls og menningar - 01.06.1995, Page 32

tilfinningu áður. Það var til dæmis erfitt að skrifa síðustu kaflana í Riddur-
unum. Á vissan hátt eru þessar tvær bækur skyldar þó að andrúmsloftið í
Englunum sé skyldast Vængjaslætti í þakrennum. Mér finnst eiginlega að ég
hafi sameinað í Englunum andrúmsloftið í trílogíunni og hina beinu frásögn
sem mótaðist í smásögunum og Rauðum dögum. Þá er ég að tala um
frásagnartæknina.
Sagan gekk nærri mér, einkum eftir að ég gerði mér grein fyrir því að ég
var að skrifa um heim glataðra möguleika, þessa dæmdu tilveru, þar sem
lífið er eins og fangelsisdómur þó að fólkið sé kannski ekki lokað inni allan
tímann. Það var mjög erfitt að skrifa bókina, en líka skemmtileg ögrun að
því leyti að ég var að segja frá hlutum sem fáir segja frá, frá heimi sem er
mörgum lokaður en sem snertir mjög marga. Ég fékk sterk viðbrögð frá fólki
fyrir að segja þessa sögu.“
Nú þekktir þú vanda þeirra sem búa með geðklofa einstaklingi íjjölskyldu,
en settirðu þig inn í sjúkdóminn að öðru leyti?
„Já, ég gerði það. Samt veit ég ekkert hvað skitsófrenía er. Eitt prósent af
mannkyninu hefur alltaf verið haldið þessum sjúkdómi, en sjúkdómsein-
kennin eru ekki hrein og klár. Ég ætlaði heldur ekki að skrifa sjúkdómsgrein-
ingu eða sjúkdómslýsingu. En ég las mikið af gögnum, komst í plögg sem
hópur hjúkrunarfræðinga hafði unnið um Kleppsspítalann og sögu geðsjúk-
dóma á íslandi. Ég las allt sem ég gat náð í af slíku. Ég skoðaði sálfræðirit og
hafði líka lesið talsvert af þeim áður. Menn eins og Freud og Jung eru á kreiki
í manni. Einnig las ég töluvert af bókum sem komu út á 7. áratugnum eftir
tilraunasálfræðinga eins og Ronald D. Laing og Goffmann, og Mary Barnes
sem skrifaði reynslulýsingar. Margar þessar bækur voru gefandi og frjóar og
komu mér á óvart, því menn afgreiða oft sjöunda áratuginn sem úreltan. Ég
sótti líka ráðstefnu um geðsjúkdóma þar sem voru læknar, hjúkrunarfólk,
starfsfólk spítala og aðstandendur.
En verkið sem mér fannst kannski sterkast af öllum var eitt af meistara-
verkum norrænna bókmennta um hugsýki — Inferno eftir Strindberg. Það
sýndi mér glöggt livað skáldskapurinn getur gefið miklu breiðari sýn á
sjúkdóma og hugaróra heldur en fræðirit eða einstaklingsbundnar reynslu-
lýsingar.“
Einar Már strýkur hárið snöggt með báðum höndum frá enninu. „Heims-
bókmenntirnar loga náttúrlega af geðveiki,“ segir hann svo og hlær hátt.
„Maður hefur alltaf verið að lesa bókmenntir um menn með sterka óra í
höfðinu, hvort sem það er Raskolnikov hjá Dostojevskí eða Don Kíkóti frá
Mancha, Ólafur Kárason hjá Halldóri Laxness eða sérvitringar Williams
Heinesens og Gabríel García Marquez. Það mætti líka nefna verk eins og
Samúelsbók eftir Delblanc, Barböru eftir Jörgen Frantz Jacobsen, og náttúr-
26 TMM 1995:2
J