Tímarit Máls og menningar - 01.06.1995, Síða 57

Hvar mun dómur framtíðarinnar liggja á boganum milli hrifningarand-
varpa þeirra Sigurðar Nordals og Jóhannesar úr Kötlum annars vegar og
þessarar fordæmingar Steins Steinars hins vegar?
Ef við nú á aldarafmæli Davíðs gefum okkur tóm til að lesa ljóðabækur
hans allar verða fyrstu áhrifin e.t.v. í ætt við lost. Skynjunin á breyttum heimi
lýstur okkur eins og þungur hrammur. Aldrei framar verður hrópað til okkar
af húsaþökunum á sama hátt.
Munu ljóð yfirleitt líkleg til að ná eyrum okkar gegnum mishljómandi
öskurkóra nútímans? Síst munu þá hróp heyrast. Fremur munum við greina
fínlegan tón langspils og þjóðvísu.
Sú merkilega þróun varð á skáldferli Davíðs að í tveimur síðustu ljóða-
bókum sínum sveigði hann kveðskaparstíl sinn aftur í átt til þess einfaldleika
sem einkenndi Svartar fjaðrir og nú gætti í byggingu kvæða hans meiri
hnitunar og markvissari myndnotkunar en áður og þau urðu innhverfari og
einkalegri.
Ég hygg að það verði hin einföldu og ljúfu ljóð Davíðs sem lengst muni
lifa og það verði þau sem enn nái eyrum fólks að liðinni annarri öld, ef íslensk
þjóð fæst þá yfirleitt við að lesa kvæði á þeirri tungu sem við tölum nú.
Sá söngvari lífsfögnuðar og lífsdýrkunar, sem Davíð var, orti einnig um
hverfulleik lífsins og aauðann sem einu föstu staðreynd þess.
Ætli það sé ekki æðsta hugsjón íslendinga og tákn þeirra um manngildi
að standa keikur og geiglaus gagnvart dauðanum. Sú er hugsjón „Hávamála“
og slík skoðun er bundin í kvæði Egils Skalla-Grímssonar um sonu sína.
Davíð var sannur Islendingur að þessu leyti. Áður var minnst á kvæðið
„Moldin angar —“ þar sem hann sættir sig við gleymskuna og samsömun
við móður jörð. I ræðu sinni sextugur sagði hann:
Lof og last hafa aldrei haft varanleg áhrif á mig, og heldur ekki
væntanlegur dómur bókmenntasögunnar. Ég hef aldrei vænzt
eilífs lífs á þessari jörð, og hvort ég hverf í dag eða á morgun, skiptir
litlu máli.29
I þessari geiglausu afstöðu til dauðans liggur óslitin lína um kvæði Davíðs
frá fyrstu bók hans til hinnar síðustu. í Svörtum Jjöðrum er kvæðið „Svarti
byrðingurinn“. Þar eru þessi erindi:
Horfi eg út á hafið. —
Til hræðslu eg engrar fmn,
þó sjái eg sigla inn fjörðinn
svarta byrðinginn.
TMM 1995:2
51