Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Blaðsíða 20

Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Blaðsíða 20
Sigríður Matthíasdóttir íslenzk menning og evrópsk þjóðernisstefna í upphafí íslenzkrar menningar gerir höfundur hennar grein fyrir menning- arpólitísku markmiði ritsins, það skyldi með hans eigin orðum vera „ný Crymogæa, málsvörn íslendinga út á við á tímum óvenjulegs vanda og háska".1 En þegar íslenzk menning er skoðuð út frá sjónarmiði þjóðernis- hugmyndafræðinnar eru nokkur meginatriði sem líta þarf á. Ég mun hér á eftir íjalla um sögulegan bakgrunn verksins, úr hvaða jarðvegi þessi Crymogæa er sprottin. Þá vil ég gera grein fyrir nokkrum einkennum evr- ópskrar þjóðernisstefnu á 19. og 20. öld og að lokum athuga tengsl þeirra við þjóðernishugmyndir Sigurðar Nordals í íslenzkri menningu. En lítum fyrst á hinn þjóðfélagslega bakgrunn verksins. í forspjalli íslenzkrar menningar er að finna fróðlegar og opinskáar vangaveltur Sigurð- ar um stöðu Islands í Evrópu á fyrri hluta 20. aldar og aðstæður höfundarins sjálfs, allt ff á því að hann byrjaði að hugleiða efni ritsins á námsárum sínum í Kaupmannahöfn.2 íslensk menning er samkvæmt þessum vitnisburði sprottin upp úr sterkri löngun til að hefja hina íslensku þjóð til aukins vegs og virðingar, að sýna ffam á verðleika hennar í samfélagi evrópskra þjóða, samfara áleitnum efasemdum um gildi íslensku þjóðarinnar. En til að skilja þá stöðu sem íslendingar og Sigurður Nordal sjálfur voru í þegar hann hóf fyrst að hugleiða efni þessa rits tel ég að beri að hafa í huga eff irfarandi þætti. í fyrsta lagi var þjóðernisstefna á þessum tíma orðið rótgróið afl í Evrópu og hluti af sjálfsmynd menntaðra manna. Þá höfðu íslendingar meira en hálfri öld áður tekið þá ákvörðun að verða ekki hluti hins danska þjóðríkis heldur að stofna á íslandi sérstakt íslenskt þjóðríki. I þriðja lagi voru þeir afar seint á ferð að skapa sér öfluga þjóðernislega sjálfsmynd sé miðað við flestar aðrar evrópskar þjóðir, þrátt fyrir þá staðreynd að þjóðernisvakning meðal ís- lenskra stúdenta í Kaupmannahöfn hafi orðið á svipuðum tíma og víða gerðist í Evrópu. Víðs vegar í Evrópu 19. aldar rituðu sagnfræðingar þannig miklar þjóðarsögur sem þjónuðu því pólitíska markmiði að leggja grunninn að sjálfsmynd viðkomandi þjóða. Það gerðist hins vegar ekki á íslandi fyrr en 10 www.malogmenning.is TMM 2000:1
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.