Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Blaðsíða 53

Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Blaðsíða 53
ALVARLEGAR SAMRÆÐUR Tvíræðar samrœður - óákveðin viðfangsefni í fyrstu samræðum Brúðuheitnilis (ef undan eru skilin orð Nóru við þjón- ustustúlkuna og sendilinn) ræða Nóra og Helmer um batnandi hag íjöl- skyldunnar. Nóra vill umsvifalaust slá lán til bráðabirgða þar til peningarnir taka að streyma inn en Helmer setur fram ímyndað dæmi til að eyðaþví tali: HELMER: [...] Hugsum okkur ég tæki þúsund króna lán í dag, þú eyddir þeim í jólavikunni, á gamlársdag fengi ég þakstein í höfúðið og búið. NÓRA: [...] O, svei; ekki segja svona ljótt. HELMER: Jú, hugsum okkur að þetta gerðist - hvað þá? NÓRA: Ef eitthvað svo hrikalegt kæmi fyrir skipti nákvæmlega engu hvort ég skuldaði eða ekki. HELMER: Jæja, en fólkið sem lánaði mér? NÓRA: Það? Hvern varðar um það! Ókunnugt fólk. HELMER: Nóra, Nóra, þú ert ósvildnn kvenmaður! Nei, en í alvöru talað, Nóra; þú þekkir viðhorf mitt í þessum efhum. Engar skuldir! Aldrei lán! Það breiðist eitthvert ófrelsi og jafhffamt eitthvað ófagurt yfir heimili sem byggist á láni og skuld. (124-25) Það er léttur blær yfir samræðu hjónanna og dæmi Helmers virðist gripið úr lausu lofti. En þegar líða fer á fyrsta þátt áttar lesandinn/áhorfandinn sig þó e.t.v. á því að orð Helmers fara æði nærri raunveruleikanum. í tilbúnu dæmi hans er tekið stórt lán, því eytt í ffíi (jólavikunni) og það tengist heilsu Hel- mers (hann deyr). Svar Nóru („Það? Hvern varðar um það! Ókunnugt fólk.“) er efnislega hið sama og hún gefur lánadrottni sínum, Krogstad. Síð- asta tilsvar Helmers hér að ofan („Það breiðist eitthvert ófrelsi og jafnframt eitthvað ófagurt yfir heimili sem byggist á láni og skuld.“), fær tvíræða merk- ingu í ljósi forsögunnar og þess sem síðar upplýsist og gerist í Brúðuheimili. Sérkennilegt er auðvitað að Helmer veit ekki um leyndarmál Nóru ennþá. Við getum því ekki sagt að hjónin ræði um leyndarmál Nóru eða heimilisað- stæður sínar þótt snert sé á því viðfangsefni. Það er engu líkara en Ibsen vilji vekja athygli lesandans/áhorfandans á þessari frásagnaraðferð sinni því fyrsta þætti lýkur á ennþá skýrara dæmi um tvíræða samræðu Nóru og Helmers, þar sem athugasemd úr samræðunni hér að ofan er endurtekin. Nú virðist Helmer ræða af enn meiri nákvæmni um leyndarmál Nóru, svo mjög að henni verður um og ó. Hann fær hana fýrst til að viðurkenna að Krogstad hafi komið á fund hennar, síðan setur hann fram eftirfarandi tilgátu: HELMER: Nóra, ég sé á þér að hann hefur komið til að biðja þig að leggja sér lið. TMM 2000:1 www.malogmenning.is 43
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.