Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Qupperneq 39

ÞANKAR UM MÁLVERKAFALSANIR
í umferð þar sem hann vann að forvörslu í Morkinskinnu milli Hverfisgötu
og Laugavegar. Vandi hans var þó sá að hann varð að finna eitthvert áþreifan-
legt atriði sem fölsurunum hefði séstyfir í fjöldaframleiðslu sinni. Minnugur
ófara tveggj a blaðamanna Pressunnar snemma á 9. áratugnum - en þeir vor u
dæmdir í fjársektir fyrir að fara of geyst í að vekja athygli lesenda á þessum
vaxandi faraldri - taldi hann sig þurfa að afla sönnunargagna sem dygðu til
að stöðva þessa óáran í eitt skipti fyrir öll.
Effir að hafa dvalið við hvert smáatriðið af öðru án þess að finna leið til að
nýta það sem sönnunargagn, nam hann staðar við ramma utan um málverk
sem merkt var Jóni Stefánssyni. Málverkið var svo viðvaningslega málað að
útilokað var að það gæti verið eftir Jón. Þó var það merkt með undirskrift
sem líktist nokkuð rithönd listamannsins. Ólafur Ingi hafði tekið eftir því að
tvær meginaðferðir voru notaðar við fölsun málverkanna sem komið höfðu
inn á borð til hans. Önnur aðferðin var sú að mála nýtt verk ofan á annað sem
keypt var hjá fornsala fyrir lítinn pening, eða á ónotaðan pappír. Hin aðferð-
in og löðurmannlegri var að láta myndina á striganum eða pappírnum
standa óhreyfða, en afmá í staðinn merkingu hins rétta höfundar - annað
hvort með því að nema hana burt eða hylja hana málningu - og falsa merk-
ingu þess listamanns sem maður vill hafa fyrir höfund.
Hvorugt varð þó Ólafi Inga til framdráttar því hvergi fannst í fölsuninni sú
óyggjandi sönnun sem hann þurfti til að sækja málið. Það var ekki fyrr en
honum hugkvæmdist að skoða merkingarnar á rammanum utan um mál-
verkið sem sagt var eftir Jón Stefánsson. Hingað til höfðu falsararnir ávallt
gætt þess vel að slá nýjum römmum utan um verkin svo ekkert sæist sem
tengt gæti hið falsaða verk við sinn raunverulega höfund. En hér höfðu þeir
gleymt að víxla römmum til að fela spor sín, og Ólafur greip símann sam-
stundis og fékk að vita frekari deili á uppboðsnúmerinu á rammanum. Það
staðfesti það sem hann hafði lengi grunað: Málverkið sem í uppboðsskrá var
sagt vera eftir Jón Stefánsson, og merkt honum, reyndist vera eftir Wilhelm
nokkurn Wils, danskan málara, sem einnig var höfundur hinna tveggja mál-
verkanna sem einnig komu fýrir réttinn, árituð með nafhi Jóns Stefánssonar.
Þannig varð glöggskyggni Ólafs Inga Jónssonar til þess að flett var ofan af
fölsunarferlinu. Rannsóknarlögreglan sem fram að því hafði haldið að sér
höndum leysti nú málið fljótt og örugglega. En því má ekki gleyma hve Ólaf-
ur Ingi átti sér fáa formælendur og stuðningsmenn meðan á sókn hans gegn
fölsununum stóð en allt var enn ósannað. Honum var borið á brýn að vera
öfgamaður haldinn ofsóknaræði, og eindrægni hans í málinu líktist engu
öðru en nornaveiðum. Að nánustu starfsfélögum sínum frátöldum urðu
afar fáir til að taka upp hanskann fyrir hann. Miklu oftar varð hann að sitja
undir barnalegum svívirðingum og atvinnurógi, svo sem þeim að nú væri ný
TMM 2000:1
www.malogmenning.is
29