Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Side 40

HALLDÓR BJÖRN RUNÓLFSSON
stétt manna farin að lifa sníkjulífi á listinni og héti hún forverðir. Væru þeir
sýnu verri en listfræðingarnir.
2. Hvemig gat þetta gerst?
Mikið vatn var runnið til sjávar á þeim tæpa áratug frá því að falsana varð
fyrst vart á íslenskum listmarkaði. Listamönnum sem höfðu orðið fyrir
barðinu á fölsurum fjölgaði til muna frá upphafi tíunda áratugarins til 1997,
þegar málið kom fyrir rétt. í samtali við undirritaðan taldi Ólafur Ingi á ann-
an tug listamanna í uppboðsskrám, bæði hér og í Kaupmannahöfn, sem
skráðir voru fyrir fölsuðum verkum. I nokkrum af þessum innlendu og er-
lendu skrám voru hvert eitt og einasta af verkunum falsanir. Þeir listamenn
íslenskir sem Ólafur vissi að hefðu orðið fyrir barðinu á fölsurum voru Sig-
urður Guðmundsson, kallaður málari, (1833-1874); Þórarinn B. Þorláksson
(1867-1924); Ásgrímurjónsson (1876-1958); Jón Stefánsson (1881-1962);
Jóhannes S. Kjarval (1885-1972); Kristín Jónsdóttir (1888-1959); Júlíana
Sveinsdóttir (1889-1966); Guðmundur Thorsteinsson, Muggur
(1891-1924); Gunnlaugur Blöndal (1893-1962); Snorri Arinbjarnar
(1901-1958); Gunnlaugur Scheving (1904-1972); Þorvaldur Skúlason
(1906-1984); Jón Engilberts (1908-1972); Svavar Guðnason (1909-1988)
og Nína Tryggvadóttir (1913-1968). Auk þessara íslensku listmálara fann
Ólafur Ingi einnig falsanir á færeyska málaranum Sámal Joensen Mikines
(1906-1979) og danska Cobra-málaranum Asger Jorn (1914-1973).
Þá hafði hann undir höndum nokkrar sýningaskrár frá dönskum lista-
verkasölum og uppboðshöldurum sem sýndu ótvírætt að falsanir á íslensk-
um listamönnum voru enn á boðstólum hjá dönskum uppboðshöldurum.
Þar var einkum um að ræða falsanir á málverkum Svavars Guðnasonar. í
einni uppboðsskránni, þar sem uppboðnum verkum var lýst með mörgum
fögrum orðum, og virðuleiki fyrirtækisins tíundaður, var hver einasta mynd
eftir olckar mæta abstraktmálara bersýnilega fölsuð. Þá staðhæfði Una Dóra
Copley, dóttir Nínu Tryggvadóttur, að hún hefði rekist á fjölda verka hér-
lendis sem merkt væru móður sinni án þess að hún hefði komið nærri gerð
þeirra.
Þegar allt var tínt til giskaði Ólafur Ingi á heildartölu upp á ein níu hund-
ruð listaverk sem hann taldi að hefðu verið fölsuð í nafni látinna íslenskra
listmálara og dreift kerfisbundið á íslenskan og danskan uppboðsmarkað á
árunum 1989 til 1997. Verðmæti margra verkanna, sem falsararnir hefðu
með þessum hætti stolið úr vasa kaupenda, hlypi hæglega á tveim til fimm
hundruðum þúsunda. Þjófnaður af slíkri stærðargráðu, ásamt meðfylgjandi
skaða sem hlýst af ráni sem þessu hlýtur að kalla á sterk viðbrögð. Að
30
www.malogmenning.is
TMM 2000:1