Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Qupperneq 44

HALLDÓR BJÓRN RUNÓLFSSON
uð afstaða okkar til lista og menningar. í staðinn fyrir að ýta undir sjálfsagðar
framfarir í myndlist eins og reynt er að gera á öðrum vettvangi mannlegra at-
hafna er henni ljóst og leynt haldið á plani tómstundaiðju svo útilokað sé að
heilbrigður metnaður fái þar notið sín. Það er forðast í lengstu lög að gera upp
á milli metnaðarfullrar Hstsköpunar og föndurs sem ekki hefur annað að
markmiði en skemmta þeim sem við það fæst. Vissulega er öll tómstundaiðja
góðra gjalda verð og ekkert eðlilegra en reynt sé að efla slíka starfsemi hvar og
hvenær sem er. En myndlist sem tómstundaiðja kemur ekki í stað myndlistar
sem faglegrar atvinnugreinar, ekki frekar en stangveiði á sunnudögum komi í
stað alvöru útgerðar. Þar af leiðandi er ekki hægt að má burt skilin milli fönd-
urs og lista hversu mikill jafnaðamaður sem maður annars vill vera.
4. Niðurlag: Um nauðsyn flokkunar í listum
Sú spurning vaknar hvort enn sé haldið áffam að falsa málverk fyrir íslenskan
markað eða hvort eitthvað áþekkt geti aftur raskað íslenskum listmarkaði? Er
til leið til að fyrirbyggja áföll af þessu tagi? Svarið er einfalt: Ef ekkert breytist í
almennri afstöðu okkar til myndlistar getur önnur holskefla falsana hæglega
dunið yfir; þess vegna strax á morgun. Forsenda þess að slík ósvinna hreiðri
um sig með þeim hætti sem gerðist á fyrri hluta tíunda áratugarins er að nægi-
lega margir listkaupendur eigi í erfiðleikum með að greina föndur fr á listsköp-
un. Hefðu kaupendurnir haft ögn sterkari meiningar um varninginn sem
þeim stóð til boða hefðu þeir auðvitað hafnað honum, en meiningarnar
hrukku skammt því menn voru ekki með hlutina nægilega á hreinu.
Eina haldgóða lausnin á vanda okkar gagnvart menningu og listum er að
varðveita flokkun hlutanna eftir því kerfi sem Grikkir nefna kategoríur. Svo er
það kallað þegar hlutum eru eignaðir ákveðnir eiginleikar. Með þess háttar
flokkun er komið í veg fyrir að óskyldir hlutir - svo sem list með mismunandi
eiginleikum - séu bornir saman líkt og væru þeir einnar og sömu tegundar.
Þannig gera flestir sér grein fyrir því hve fáránlegt það er að bera saman Hall-
dór Laxness og Agöthu Christie þótt um rithöfunda sé að ræða í báðum tilvik-
um, eða Bítlana og Beethoven þótt hvort tveggja B-in heyri til tónlistar.
Menn geta að vísu skeggrætt um það fram og aftur hvaða flokkur sé
merkilegastur eða ómerkilegastur, en þess háttar samanburðarstagl þætti
heldur ófrjótt. það væri eins hægt að karpa um það hvort farartækið væri
þarfara, flugvél eða ferja, bátur eða bíll. Víst er að kategorísk flokkun mundi
fljótlega koma ákveðinni reglu á íslenska umræðu um listir, og gera hana
mun skýrari og aðgengilegri fyrir almenning. Menn þyrftu ekki að ganga að
hlutunum gruflandi eins og nú tíðkast heldur mundu þeir vita nákvæmlega
hvaða flokki hver tegund listar tilheyrði.
34
www.malogmenning.is
TMM 2000:1