Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.2010, Blaðsíða 45

FÖSTUDAGUR 5. nóvember 2010 UMSJÓN: HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON helgihrafn@dv.is SKRÝTIÐ 45
Hinn 29. október 1868 lagði hin sex ára gamla banda-ríska stúlka Laura Jerneg-an, og fjölskylda hennar
frá New Bedford í Massachusetts-
ríki, í leiðangur með hvalveiðiskip-
inu Roman. Þetta var á hátindi hval-
veiða í heiminum þegar gríðarleg
eftirspurn var í heiminum eftir lýsi
þessara stóru skepna. Þar sem hval-
veiðitúrarnir voru mjög langir í þá
daga, stundum voru hvalveiðimenn
á sjó í þrjú og hálft ár, ákvað Jared
Jernegan skipstjóri að taka unga
fjölskyldu sína með í förina. Laura,
Helen móðir hennar og litli bróð-
ir hennar Prescott gengu til liðs við
áhöfn fjölskylduföðurins sem sam-
anstóð af 31 hugrökkum sjómönn-
um. Skipið stefndi til suðurs, til hins
órafjarlæga Hornhöfða á Eldlandi,
syðsta anness Suður-Ameríku, sem
var eina sjófæra leiðin frá austur-
strönd Bandaríkjanna til hins
geysistóra og gjöfula Kyrra-
hafs.
Við vitum af þessari ferð
vegna þess að Laura litla hélt
dagbók í siglingunni frá 1868
til 1871. Fyrir kraftaverk hef-
ur þessi saga varðveist vegna
þess hversu samviskusöm
þessi kornunga telpa var í
dagbókarskrifunum. Fyr-
ir vikið er dagbókin frábær
heimild um hvalveiðar á
þessum tíma. Það er ótrú-
legt að upplifa sjóferð á borð
við þessa, sem hlýtur að hafa
verið gríðarlega erfið, í gegn-
um hugsanir sex ára stelpu.
Siglingin tók þrjú ár þar sem
fjölskyldan ferðaðist alla leið
til Hawaii og til baka, áður en
Panamaskurðurinn var graf-
inn og sigla þurfti skipum
um hið úfna haf í kringum
Hornhöfða á Eldlandi, en
það er talið eitt mesta veðra-
víti veraldar.
Samtíða Moby Dick
Stórvirki rithöfundarins
Hermans Melvilles, Moby
Dick, hafði komið út aðeins
18 árum áður. Sagan lýsir lífi
hvalveiðimanna á þessum
tíma sem lögðu sig í miklar hætt-
ur á löngum sjóferðum. Það er erf-
itt að ímynda sér jafn unga stúlku
og Lauru á slíkri siglingunni en hún
komst þó heilu og höldnu heim
ásamt fjölskyldunni eftir þriggja ára
ferð.
Úfið og hættulegt haf
„Við fórum fram hjá Hornhöfða í
dag. Það er mjög stór svartur klettur.
Sumir klettar líta út eins og kirkju-
turnar. Bless í dag,“ skrifaði Laura í
dagbókina í janúar árið 1869 þegar
hvalveiðiskipið Roman hafði verið
á siglingu í rúma tvo mánuði. Eins
og áður segir er hafsvæðið við Horn-
höfða afar hættulegt og hefur frá
upphafi siglinga verið kallað „sjó-
mannakirkjugarður.“ Fjölskyldunni
hlýtur því að hafa verið ákaflega létt
að hafa komist þessa leið áfallalaust.
Á slóðum Róbinsons Krúsó
Síðar í þessum mánuði árið 1869
kom skipið við á Juan Fernandez-
eyjaklasanum úti fyrir ströndum
Chile, en á þeim var Skotinn Alex-
ander Selkirk strandaglópur í mörg
ár en hin sígilda saga um Róbinson
Krúsó eftir Daniel Defoe er byggð á
raunum hans.
„Þetta var frábær
dagur. Pabbi sá hvali
með kíkinum. Bless
í dag,“ skrifar Laura
stuttu síðar þegar fjöl-
skyldan var aftur kom-
in á fleygiferð. Laura
og litli bróðir hennar
Presc ott fylgdust löng-
um stundum með störf-
um hvalveiðimann-
anna sem drógu upp
gríðarstórar skepnur úr
hafinu og verkuðu þær
svo með tilheyrandi há-
vaða og veseni.
Kettlingar á Hawaii
„Við erum með 195 tunnur full-
ar af lýsi. Þetta er góður dagur. Það
er skip í augsýn. Við erum næst-
um því komin til Honululu. Pres-
cott er úti á dekki. Ég er með
lítið sár. Bless í dag,“ skrifar Laura í
mars árið 1869 skömmu áður en hún
steig fyrst á land á Hawaii. Þetta var í
síðasta skipti í bili sem telpan skrif-
aði í dagbókina sína. Móðir Lauru
og Prescotts dvaldi
með þeim í húsi í
Honululu. Jerneg-
an skipstjóri, pabbi
Lauru, fór hins veg-
ar til hafsins við Ber-
ingsundið, við mörk Kyrrahafsins og
Norður-Íshafs. „Ég er í Honolulu.
Það er mjög fallegur staður. Mamma
er að sauma á mig kjól, pabbi er í
norðrinu þar sem er kalt. Hann kem-
ur bráðum heim. Ég á tvo kettlinga
hér og einn um borð í skipinu. Bless
í dag.“
Á þessari síðu gefst ekki meira
pláss til að rekja ævintýri hinnar
kornungu Lauru dagbókarritara og
fjölskyldu hennar. Allir fjölskyldu-
meðlimir skiluðu sér heim árið 1872,
en áður hafði Jared skipstjóri lent í
miklum vandræðum með áhöfn sína
þegar nokkrir menn úr henni vildu
gera uppreisn á skipinu. En það er
önnur saga en sú sem er sögð hér.
Árið 1868 ákvað bandaríski hvalveiði-
skipstjórinn Jared Jernegan að taka
fjölskyldu sína með sér um borð í
þriggja ára siglingu um hnöttinn. Laura,
sex ára dóttir hans, skrifaði stórskemmti-
lega dagbók sem hefur varðveist.
Sex ára stúlka
á hvalveiðiskipi
Mamma er að sauma á mig kjól,
pabbi er í norðrinu þar
sem er kalt. Hann kemur
bráðum heim. Ég á tvo
kettlinga hér og einn um
borð í skipinu.
LAURA LITLA
Stúlkan lagði
sex ára af stað
í geysilanga og
erfiða för um Atl-
ants- og Kyrrahafið
á hvalveiðiskipi.
Hún skráði allt sem
fyrir augu bar í
dagbókina sína.
HVALVEIÐISKIPIÐ Teikning
skipverja af seglskútunni
Roman sem Laura og fjölskylda
hennar ferðuðust með.
MOBY DICK Skáldsagan
sígilda Moby Dick kom
út nokkrum árum áður
en Laura ferðaðist um á
hvalveiðiskipinu og lýsir,
líkt og dagbók hennar,
lífi bandarískra hvalveiði-
manna á þessum tíma.
DAGBÓK LAURU Bókin er stórskemmtile
g lesning sem gefur
innsýn í hugarheim barns sem upplifði ó
trúleg ævintýri.