Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2012, Blaðsíða 43

ömmustól og rugguðum hon­
um en ekkert gekk. Það þýddi
heldur ekki að reyna að svæfa
hann og hann hefur alltaf
sofið minna en aðrir. Enn í dag
heyri ég stundum í honum á
næturnar. Hann var til dæmis
vakandi í fyrrinótt, þá heyrði
ég hljóðin í honum. Þá fær
hann eitthvað á heilann. Það
versta sem getur komið fyrir
hann er að eitthvað fari úr­
skeiðis. Þannig að hann er allt­
af með eitthvert prógramm.
Það er langt síðan hann bjó til
kerfi til að koma í veg fyrir að
það komi honum eitthvað á
óvart,“ segir hún.
Pabbi hans tekur undir og
segir að hann hafi líka verið
skrýtinn í fangi. „Yfirleitt þegar
þú tekur upp ungbarn finnur
þú að barnið fellur að þér. En
hann gerði það aldrei og það
var eitthvað skrýtið við það.
Svo þegar hann byrjaði að
ganga hljóp hann alltaf fram
og til baka. Hann vildi alltaf
gera sömu hlutina og á sama
tíma. Við vorum til dæmis
með bókaskáp sem hann
tæmdi alla daga klukkan þrjú.
Það var ýmislegt svona sem
kom á daginn. Þegar hann
byrjaði að tala þá hvíslaði
hann og svo átti hann til að
festast í sama farinu. Á tíma­
bili vildi hann alltaf vera með
sama hattinn. En það þurfti
samt að segja okkur það þegar
hann var fjögurra ára að hann
væri einhverfur. Þá sendi leik­
skólinn hann í Greiningarmið­
stöðina en afneitunin var svo
sterk.“
Óvenjulegir hæfileikar
Það blekkti líka foreldrana
hvað hann var klár á sumum
sviðum. Þegar hann var átján
mánaða byrjaði hann á leik­
skóla. Þar var hlið með járn­
grindum í alls kyns litum. Ísak
Óli þekkti þá alla. „Við tókum
strax eftir óvenjulegum hæfi­
leikum. Hann var mjög sterkur
varðandi allt sjónrænt og lærði
ungur að þekkja alla fossa sem
við fórum fram hjá á ferðum
okkar um landið og mundi í
hvaða röð þeir komu. Hann er
með ótrúlegt minni og man
alla skapaða hluti. Hann man
til dæmis alla afmælisdaga og
það er stundum vandræða­
legt þegar hann minnir fólk á
aldurinn. Hann man líka eftir
öllum sumarbústöðum sem
við höfum verið í og hvenær.
Hann man líka í hvaða röð all­
ar smábarnabækurnar komu
út,“ og hann skýtur því inn í að
Dísa litla sé uppáhaldsbókin
hans. „Og hvenær hvaða jóla­
dagatal var sýnt. Hann hefur
oft fengið þau á heilann,“ segir
Halla. Ísak Óli undirstrikar
það með því að telja upp jóla­
dagatöl Ríkisútvarpsins frá
árinu 1992 í réttri röð. „Það
nennir enginn að muna svona,
en svona man hann,“ segir
mamma hans og yppir öxlum.
Þegar hann var fjögurra
ára þuldi hann upp kennitölu
móður sinnar í vídeóleigu.
Þau fóru alltaf þangað á föstu­
dögum og leigðu mynd. Hún
var innt eftir kennitölunni en
var ekki að hlusta svo hann
svaraði. „Það var mjög óvænt,“
segir hún.
„Ég er aðal“
„Pabbi, ég læsi þig alltaf inni
á klósetti,“ segir Ísak Óli og
pabbi hans játar því. Hann
stendur svo upp og segir: „Ég
ætla aðeins á klóið.“ Talandi
um klósett þá hatar hann opn­
ar klósettsetur og er sá sem
sér um að þær séu alltaf lok­
aðar. Hlutverkið tekur hann
svo alvarlega að hann fer ekki
að sofa fyrr en síðasti maður
er kominn heim svo hann geti
gengið úr skugga um að sá hafi
lokað klósettsetunni á eftir sér.
Á meðan ég bíð skoða ég
mig um og spjalla við for­
eldrana. Fjölskyldan er heldur
engin venjuleg fjölskylda,
þvert á móti er hún óvenju­
lega skapandi og skemmtileg.
Mamman saumar út eins og
ekkert sé og pabbinn gaf út
plötu. Elsti sonurinn, Dagur,
er útskrifaður úr Listahá­
skólanum og er gítarleik­
ari í hljómsveitinni Sudden
Weather Change. Yngsta dótt­
irin, Una Sóley, er einnig í
tónlist en hún stundar fram­
haldsnám í píanóleik. Svo er
það miðbarnið, hinn 22 ára
gamli Ísak Óli, listamaður með
meiru og aðalnúmerið á einni
stærstu listahátíð landsins,
List án landamæra.
Hátíðin var sett síðastliðinn
miðvikudag og stendur í tvær
vikur. Áherslan er lögð á fjöl­
breytileika mannlífsins og alls
konar listamenn vinna saman,
fatlaðir sem ófatlaðir. „Ég er
aðal,“ segir Ísak Óli en því
fylgir engin upphefð, ekkert
mont. Hann veit vel að hann
er frægur og segir það óhikað
en það skiptir hann engu máli.
Hugleikur með blátt hár
Listhneigð fjölskyldunnar
leynir sér ekki. Veggirnir eru
þaktir listaverkum, mörg
þeirra eru eftir Ísak Óla eins og
eftirmyndir af frægustu lista­
verkum heims sem ramma
inn stofudyrnar og myndin af
Einari Áskeli og pabba hans
sem hann málaði árið 2006.
Þessi mynd verður aldrei seld.
„Þarna sérðu hæfileikana, það
er eitthvað óútskýranlega spes
við þessa mynd,“ segir Sævar.
Þarna eru líka verk eftir
Dag bróður hans, sjálfsmynd
og annað með nöfnum laga
sem innihalda orðin rock and
roll. „Þetta er músíkóð fjöl­
skylda,“ útskýrir Sævar hlæj­
andi. Þarna eru líka myndir
Kristínar Ómarsdóttur, Siggu
Bjargar Sigurðardóttur, sem
setti upp sýninguna Lennon
og Baktus með Ísak Óla, og
Hugleiks Dagssonar, vinar
hans.
Þeir Hugleikur kynntust
fyrst í sérdeild Langholtsskóla
fyrir einhverfa og náðu strax
vel saman. „Árið 1998,“ skýtur
Ísak Óli inn í. Þá var Hugleikur
með blátt hár. Ísak Óla var það
mjög minnisstætt, svo mjög
að hann fékk það á heilann
að Hugleikur hefði verið með
blátt hár. Þegar mamma hans
gafst upp á því að hlusta á
hann tala um Hugleik og bláa
hárið daginn út og inn spurði
hún hvort hann vildi ekki bara
mála mynd af Hugleiki með
blátt hár. Sem hann gerði. Í
kjölfarið losnaði hann við þá
þráhyggju en myndin var sú
fyrsta sem hann málaði þar
sem viðfangsefnið var eitthvað
annað en teiknimyndafígúrur
eða fjölskyldumeðlimir.
Þannig hafa sum verkin
orðið til. Ísak Óli málar til
dæmis margar myndir með
mávum sem sitja á staur. Það
kom til af því að í hvert sinn
sem hann keyrir fram hjá mávi
á staur segir hann „mávur á
staur“. Mamma hans spurði
hann eitt sinn hvort hann vildi
ekki bara mála þessa máva,
því hún var orðin svolítið
þreytt á því að hlusta á þetta.
Setti köngul í kistuna
Á eftir Hugleiki kom mynd af
Halldóri gamla, góðvini Ísaks
og nágranna sem dó. Alltaf
þegar þeir mættust á gangin­
um sagði Ísak Óli atsjú. „Í Nú
skal segja taka gamlir menn í
nefið og segja atsjú,“ útskýrir
Ísak Óli. „Halldór var gamall.“
Á milli þeirra ríkti mjög
fallegt samband. Einu sinni
fór hann með pabba sínum að
vitja leiðis ömmu sinnar. „Allt
í einu hljóp hann í burtu og að
leiðinu hans Halldórs. Þar sá
ég að hann var með eitthvert
prik og ég fór að kíkja á það
sem hann var að gera. Þá var
hann búinn að taka grillpinna
og búa til klippimyndir á þá. Á
öðrum þeirra stóð: Nú ert þú
dáinn, en hann elskar svona
staðreyndir, og á hinum þeirra
stóð: Gleðilegt sumar. Þannig
að þetta er ekki bara bundið
við það að mála. Hann teiknar,
gerir klippimyndir og leirar.
Það er margt alveg ótrúlega
flott sem hann gerir.“
„Halldór er dáinn,“ segir
Ísak Óli. „Þegar ég fer í kirkju
þá hef ég steinhljóð,“ segir
hann með áherslu. „Og ég set
köngul í kistuna.“ Hann veit
samt ekki af hverju hann gerir
það, hann gerir það bara. Allaf
þegar einhver deyr. Enda er
hann búinn að búa sér til sér­
stakt prógramm varðandi dáið
fólk og kirkjur.
Dýrkar sjónvarpsstjörnur
Ísak Óli málaði líka mynd af
þekktasta mótmælanda Ís­
lands, Helga Hóseassyni, sem
honum fannst ansi áhugaverð
týpa. „Þeir eiga margt sam­
eiginlegt,“ segir Sævar. „Við
keyrðum alltaf fram hjá hon­
um og ef Helgi stóð á horninu
þá heilsaði Ísak Óli honum.“
„Ég sagði: hæ, Helgi,“ segir
Ísak Óli en Sævar bætir því við
að Helgi hafi aldrei svarað eða
veitt Ísak Óla athygli.
Eftir að hafa málað myndir
af teiknimyndafígúrum í ára­
raðir hefur hann nú málað
heila seríu með portrettmynd­
um af fólki sem hann hefur
tekið ástfóstri við. Það er mikil
framför og foreldrar hans fagna
því, þar sem hann hefur verið
svo lengi fastur í sama farinu.
Í þessari seríu, sem sýnd er í
Norræna húsinu, eru mynd­
ir af höfundum ævintýranna
sem hann leitar svo mikið í.
Astrid Lindgren, Tove Janson,
Hergé og fleiri. Þar eru einnig
meistarar á borð við Leonard
Cohen og Boga Ágústsson. Ísak
Óli fylgist vel með fréttum og
veðurfréttum og fyllist aðdáun
þegar sjónvarpsstjörnurnar
birtast á skjánum.
Fyrstu sex eru alltaf eins
Ísak Óli leiðir mig upp á háa­
loft. Þar er hans athvarf, ævin­
týraheimur þar sem fígúrurnar
spretta fram á strigunum. Þeg­
ar best lætur framleiðir hann
fjórar myndir á dag. Hann
hefur betri skipulagsgáfu en
flestir og pabbi hans segir að
við hin séum eins og kettlingar
í samanburðinum. Og þegar
hann er einu sinni kominn af
stað lætur hann ekkert trufla
sig. Hann klárar verk sem
hafið er og foreldrar hans geta
gleymt því að kalla á hann í
mat eða eitthvað. „Hann er
mjög einbeittur,“ segir Sævar.
„Skófólkið,“ segir Ísak Óli
og tekur upp eina myndina.
Hann fer hratt í gegnum
myndirnar sem liggja í tugatali
uppi á háalofti. Hann telur
upp fígúrurnar á myndunum
og gerir það í réttri röð. Þar
sem hann er með dæmigerða
einhverfu líður honum best
þegar hann veit hvað er fram
undan og til að verjast hinu
óvænta hefur hann komið
sér upp kerfi í kringum flesta
hluti, líka málverkin. Fyrstu
sex strumparnir eru til dæm­
is alltaf í sömu röð. „Æðsti
strumpur, gáfnastrumpur,
geimfarastrumpur, kónga­
strumpur, Strympa og krafta­
strumpur. Æðsti strumpur er
fremstur því hann er aðal,“ út­
skýrir hann.
Sævar segir að til þeirra
hafi komið safnari til að kaupa
mynd. „Hann benti okkur á
að taka eftir hinu sérstaka í
myndunum. Eins og því að eft­
ir fyrstu sex strumpana koma
hinir í nokkuð breytilegri röð,“
segir Sævar, „og okkur þykir
vænt um það.“
Lesturinn leið til að
nálgast hann
Margar myndir eru þó keim­
líkar og það er greinilegt að
í Myrkum Mánafjöllum með
Tinna og félögum er í miklu
uppáhaldi, því Ísak Óli málar
hana oft. Fáar myndir eru til
dæmis með einhvers konar
bakgrunni. „Fígúrum er stillt
upp í einhverju tómarúmi, líkt
og þær séu í stúdíómynda­
töku,“ segir Sævar. Á þessu
eru þó undantekningar, hér er
til dæmis ein mynd þar sem
Tinni og félagar eru greinilega
um borð í skipi.
Ísak Óli kann að lesa en les
sér ekki til skemmtunar, eins
og aðrir sem leggjast stund­
um upp í rúm með góða bók
sér við hönd. Engu að síður
hafa allar þessar sögur fylgt
Ísak Óla frá unga aldri og
hann kann þær flestar utan
að. Foreldrarnir hafa nefni­
lega alltaf lesið mjög mikið
fyrir hann. Það var þeirra leið
til þess að nálgast hann, þar
sem hann er lítið fyrir faðmlög
og kossa flens eða mikla nánd
yfirhöfuð. En með því að lesa
fyrir hann gátu þau skapað
innilegar samverustundir án
þess að fara yfir mörkin. „Þetta
var ákveðin þjálfun í því að
hlusta og eins var þetta þjálfun
í því að vera nálægt öðrum.
Það er það sem einhverfir
þurfa því hann vill ekki að það
sé verið að faðma hann. Svo
vildi hann alltaf láta lesa sömu
bækurnar fyrir sig en það er
bara einhverfan. Þannig að
við lásum allar Tinnabækurn­
ar, Astrid Lindgren og svona
ýmis legt. Oft fannst mér það
bara vera til þess að gera það
en að minnsta kosti var hann
þá hjá mér í svona hálftíma,
þrjú korter í senn.“
Bítur sig
Á meðan við spjöllum saman
skríður Ísak Óli um á gólf­
inu, opnar og lokar máln­
ingartúpum og gefur frá sér
alls konar hljóð. Þetta er bara
einhverfan. Hann sýnir mér
svo hendurnar á sér. Þær eru
alsettar litlum bólgum og ég
spyr af hverju hann sé svona.
„Af því að ég er að bíta mig. Af
því að ég er stressaður.“
Foreldrar hans hafa reynt
ýmislegt til að venja hann af
þessu en allt komið fyrir ekki.
Hann bítur sig þegar hann er
pirraður, stressaður eða fyll­
ist örvæntingu. Þá róar hann
sig niður með því að bíta sig í
hendurnar. Það er ekki vont,
meira eins og fróun og því
fylgir öryggistilfinning, en fyrir
vikið eru hendurnar illa farnar.
Ísak Óli er farinn að ókyrr­
ast. Hann á að fara á sund­
æfingu á eftir og vill fara að
fara. „Ég fer út klukkan tíu
mínútur í átta. Þá kemur
ferðaþjónustan og sækir mig
og ég fer í Gylfaflöt. Þar er ég
að leira og teikna,“ segir
Menning 43Helgarblað 20.–22. apríl 2012
Hvað ertu að gera? „Besta sýningin á
höfuðborgarsvæðinu“
„Ef þessi mynd snertir þig
ekki, þá ertu frá Kapítol“
Ævintýri Múnkhásens The Hunger Games
„Ég er aðal“
„Þegar við
komum heim
vissi ég ekki hvort ég
ætti að fara að hlæja
eða gráta, því Ísak Óli
hafði teiknað risa-
stórar fígúrur á ný-
málaða veggina.
„Halldór er
dáinn,“ segir
Ísak Óli. „Þegar ég
fer í kirkju þá hef
ég steinhljóð,“ segir
hann með áherslu.
„Og ég set köngul í
kistuna.“
Leitar í listina Það varð
snemma ljóst að listin myndi
liggja fyrir Ísak Óla. Hann er
afar einbeittur og afkastamik-
ill og þegar best lætur málar
hann fjögur verk á dag.
Tinni og félagar Helstu viðfangsefni Ísaks Óla eru teiknimyndafígúrur og þær eru ófáar myndirnar sem hann hefur
málað af Tinna og félögum.
„Ég er að syngja Wagner í Þýskalandi og
undirbúa sumartónleikaröð fyrir ferðamenn í
Hörpu. Þar koma fram ungir íslenskir listamenn.“
Bjarni Thor Kristinsson óperusöngvari