Són - 01.01.2009, Qupperneq 65

Bragi Halldórsson
Ástir Hjálmars hugumstóra
og Ingibjargar konungsdóttur
í rímum síðari alda1
Inngangur
Harmræn ástarsaga Hjálmars hugumstóra og Ingibjargar dóttur
Yngva Svíakonungs og sögnin um bardagann í Sámsey er til í lausu
máli í tveimur íslenskum sögum frá miðöldum: Hervarar sögu og
Heiðreks konungs (1.–3. kafla í R- og H-gerð, en 1.–5. kafla í U-gerð) í
skinnhandritum frá 14. og 15. öld ásamt sæg pappírshandrita frá
síðari öldum og Örvar-Odds sögu (9.–15. kafla) í tveimur skinnhand-
ritum frá síðari hluta 14. aldar og fjórum gerðum öðrum frá 15. öld
til 17. aldar auk fjölda pappírshandrita frá síðari öldum. Örvar-Odds
saga var í sífelldri endursköpun og allnokkur munur er á gerðunum.
Þær yngri eru fullar af kímni og gáska sem eldri gerðirnar hafa síður
þótt ekki séu þær lausar við gamansamar lýsingar.2 Í Örvar-Odds sögu
er frásögnin ítarlegri en í Hervarar sögu og Heiðreks konungs og segir
einnig frá víkingaferðum Hjálmars og Örvar-Odds fyrir bardagann í
Sámsey. Sá reginmunur er þó á sögunum tveimur að bardaginn í
Sámsey á sér lengri aðdraganda í Hervarar sögu og Heiðreks konungs.
Angantýr og bræður hans fara í henni til Svíþjóðar til að biðja um
hönd Ingibjargar fyrir Hjörvarð bróður sinn en Hjálmar er þar fyrir
og hefur náð ástum hennar og biðlar samstundis til hennar líka. Hún
velur Hjálmar og það verður til þess að Angantýr skorar á Hjálmar
1 Greinin er unnin upp úr hlutum úr MA-ritgerð minni við Háskóla Íslands í ágúst
2008: „Misjafnt fljúga fuglarnir.“ Hjálmar hugumstóri og Ingibjörg konungsdóttir í rímum síðari
alda ásamt Fylgiriti með texta rímnanna sem fjallað er um í ritgerðinni. Hér er
einkum fjallað um hvernig efnismeðferð skáldanna breytist í tímans rás, m.a. vegna
áhrifa frá rómantísku stefnunni.
2 Sbr. Stephen A. Mitchell. Heroic Sagas and Ballads, bls. 109–113. R.C. Boer gaf út
báðar gerðirnar í Leiden 1888 ørvar-Odds saga. Older Version og ørvar-Odds saga.
Younger Version.