Són - 01.01.2009, Blaðsíða 170

HAUKUR ÞORGEIRSSON170
Af bragarháttum má nefna dróttkvæðan hátt og afbrigði hans, forn-
yrðislag, kviðuhátt, ljóðahátt og runhendu.
Sú ákvörðun var skiljanleg á dögum Finns og Konráðs að halda
eddukvæðunum utan við heildarútgáfu norræns kveðskapar. Þau
höfðu þá alloft verið gefin út og mikið um þau skrifað en mörg önnur
kvæði voru óútgefin eða aðeins til í mjög ófullkomnum útgáfum. En
á okkar dögum eiga þessi rök ekki lengur við. Ég hlýt þess vegna að
spyrja mig hvort nú hefði ekki verið tækifæri til að losna við þetta
merkingarlitla hugtak, „dróttkvæði“, og ráðast í staðinn í heildar-
útgáfu á öllum norrænum kvæðum að eddukvæðunum meðtöldum.
Slík útgáfa hefði varla þurft að vera nema svo sem tveimur bindum
stærri en sú sem nú stendur yfir. Annar möguleiki hefði verið að miða
útgáfuna við bragarhætti og taka til dæmis aðeins kvæði undir drótt-
kvæðum hætti og skyldum háttum.
Einnig má velta fyrir sér hvers vegna mörkin séu dregin við árið
1400 frekar en t.d. 1350 eða 1450. Því má svara sem svo að einhvers
staðar verði mörkin að liggja og 1400 sé ekki verri markalína en ein-
hver önnur. Þetta er rétt svo langt sem það nær. En ef mörkin eru
aðeins tilfallandi og til hentugleika verða menn að gæta þess að gefa
þeim ekki meira gildi en þau eiga skilið. Það er ekkert rof í íslenskum
kveðskap við árið 1400 enda er kveðskapur 15. aldar mjög líkur
kveðskap 14. aldar. Tungumálið sjálft breytist mjög lítið. Skáldin
halda áfram að yrkja helgikvæði og rímur í líkum stíl og fyrr. Gamlir
bragarhættir eru áfram notaðir þótt nýir bætist einnig í flokkinn.
Skáldamálið lifir góðu lífi með fornum heitum og kenningum.
Raunar er iðulega mjög erfitt að tímasetja kvæði frá þessum tíma
og í nýju útgáfunni er viðurkennt að sum kvæðin sem tekin eru með
geti allt eins verið frá 15. öld. Þannig segir útgáfan okkur að málið á
Máríuvísum III sé í samræmi við að kvæðið sé frá því seint á 14. öld
eða snemma á 15. öld og að málið á Vitnisvísum af Máríu og Máríuvísum
I–II sé enn unglegra (bls. 718–19).
En hvar sem mörkin eru dregin og hvernig sem kvæði eru valin
saman í útgáfu verður alltaf að gera þá kröfu að ekki sé litið á út-
gáfuna sem lokað safn kvæða sem aðeins eigi að bera saman við
önnur kvæði í safninu. Útgefendur verða að vera reiðubúnir að grípa
til samanburðar við önnur kvæði frá svipuðum tíma sem af einhverj-
um ástæðum hafa ekki verið valin inn í útgáfuna.