Són - 01.01.2009, Blaðsíða 115

ÁSTIR HJÁLMARS HUGUMSTÓRA OG INGIBJARGAR 115
33
Dæmið talda lýsir ljóst,
löngum sást það víða,
að helkaldan hermanns þjóst
hryggð og ástir þíða.
Þar með hafði Hans lokið endanlega ástarsögunni með því að gera
þætti Ingibjargar einnig fullnægjandi skil.
Hjálmarskviða eftir Tómas Jónasson
Tómas (1835–1883) hóf lífsbaráttuna með tvær hendur tómar og var
í vinnumennsku á yngri árum víða í Þingeyjarsýslum. Hann naut
aldrei neinnar formlegrar menntunar en kenndi sér sjálfur dönsku og
ensku og gerðist í framhaldi af því áskrifandi að leikritum Shake-
speares, sennilega í danskri þýðingu. Hann varð loks bóndi á Hlíðar-
enda í Bárðardal árið 1868 þegar hann giftist heimasætunni þar.
Bjuggu hjónin þar til ársins 1874 en þá fluttust þau að Hróarsstöðum
í Fnjóskadal.
Tómas var mikill áhugamaður um leiklist og samdi að minnsta
kosti fjóra leikþætti sem sýndir voru víða í Þingeyjarsýslum og Eyja-
firði og var vel tekið, þeirra kunnastur er Yfirdómarinn.51 Á prenti birt-
ust eftir hann í lifanda lífi kvæði og greinar í Akureyrarblöðum. Hann
var félagsmálaforkólfur í sinni sveit og beitti sér fyrir stofnun fram-
farafélags og menntafélags. Finnur Sigmundsson birti þátt um hann í
þjóðfræðiritinu Ömmu árið 1961. Fyrir rúmum þrjátíu árum birtust svo
Orðaleiksvísur hans.52 Talsvert af kveðskap hans og öðru efni er til í
handritum.
Óvíst er hvenær ríman er ort. Hún er stutt og hnitmiðuð, aðeins
15 erindi, ort undir hnökralausri hringhendu og skáldamál er einfalt
og auðskilið. Hún hefst formálalaust á Dánaróði Hjálmars. Þetta gæti
verið einræða í leikriti því að hvergi er minnst á að Örvar-Oddur sé
nálægur. Hjálmar rekur líf sitt í örstuttu máli, minnist Ingibjargar en
mikilvægast er að deyja vel og kvíða ekki „skapaleiðardægri“ (1–12).
Í 13.–14. vísu er skipt um svið og sjónum beint að hræfuglunum sem
fljúga úr austri í átt að æti sínu. Lokavísan geymir síðan ályktun
höfundar af sögunni:
51 Sjá nánar um Tómas: Jón Kr. Kristjánsson. „Tómas á Hróarsstöðum“, bls. 57–86.
52 Í Súlum 1973:98 og 190 og Súlum 1982:87–90.