Peningamál - 01.02.2003, Qupperneq 44

PENINGAMÁL 2003/1 43
verið keyptur þrisvar í viku. Í byrjun febrúar ákvað
bankinn síðan að kaupa gjaldeyri daglega. Kaupin
eru til þess ætluð að draga úr skammtímafjármögnun
gjaldeyrisforðans. Hinn 14. janúar bauðst bankanum
að kaupa 50 milljónir Bandaríkjadala og þáði hann
það. Þessi kaup voru í samræmi við yfirlýsingu
bankans frá ágúst á sl. ári um kaup gjaldeyris en þar
sagði að bankinn væri tilbúinn til að kaupa háar
fjárhæðir í sérstökum tilvikum í því skyni að draga úr
skammtímafjármögnun gjaldeyrisforðans. Búið er að
kaupa um helming þeirrar fjárhæðar sem til stóð að
kaupa, þ.e. um 10 ma.kr. af 20 ma.kr. Þótt þessi kaup
Seðlabankans kunni að hafa haft áhrif á gengi krón-
unnar er slíkt ekki tilgangur bankans og hann lítur
ekki á þetta sem inngrip á gjaldeyrismarkaði, þar sem
kaupin hafa lítið með peningamálastefnu að gera og
stærri viðskipti verða einungis að frumkvæði við-
skiptavaka á gjaldeyrismarkaði, ekki Seðlabankans.
Regluleg kaup bankans hafa haft hverfandi áhrif á
gengi krónunnar hverju sinni og er það í samræmi
við væntingar bankans, þótt hugsanlegt sé að þau
áhrif hafi komið fram þegar tilkynnt var um áformuð
kaup í ágústlok. Merkja mátti að viðskiptin
14. janúar höfðu lítil áhrif á gengi krónunnar, sem
bendir til þess að aðilar á gjaldeyrismarkaði hafi ekki
litið á þau sem hefðbundin inngrip.
... og vaxtalækkanir
Seðlabankinn tilkynnti um lækkun stýrivaxta um 0,5
prósentur hinn 6. nóvember og aftur um 0,5 prósent-
ur hinn 12. desember 2002. Þessar vaxtalækkanir
voru í samræmi við mat bankans á aðstæðum í
þjóðarbúskapnum og þróun verðlags. Í spá Seðla-
bankans í nóvember var ekki gert ráð fyrir að farið
yrði út í virkjanir og stóriðju enda var talið að svig-
rúm bankans til að bregðast við með aðgerðum í
peningamálum væri nokkurt ef ákvarðanir um ofan-
greind verkefni yrðu teknar. Viðskiptabankarnir
tilkynntu jafnmiklar lækkanir á óverðtryggðum vöxt-
um sínum í kjölfar tilkynninga Seðlabankans. Um
miðjan nóvember, síðari hluta desember og í janúar
tilkynntu viðskiptabankarnir einnig lækkanir á
verðtryggðum vöxtum og hafa þeir lækkað um 0,5 til
0,55 prósentur frá nóvemberbyrjun en stýrivextir
Seðlabankans lækkuðu á sama tímabili um 1 pró-
sentu. Mynd 3 sýnir þróun meðaltals verðtryggðra
útlánsvaxta bankanna frá byrjun árs 2002 og þróun
verðtryggðrar ávöxtunar á virkum flokki húsbréfa
sem hefur frá byrjun nóvember lækkað um 0,38
prósentur. Ef horft er til byrjunar árs 2002 hafa
vextir bankanna lækkað um 0,75-0,79 prósentur en
vextir húsbréfaflokksins, sem miðað er við, um 0,91
prósentu. Stýrivextir Seðlabankans lækkuðu hins
vegar um 4,3 prósentur á þessu tímabili.
Breytingar urðu á umgjörð gjaldeyrismarkaðar
Áhrif af þóknun til viðskiptavaka, sem lýst er í
rammagreininni Yfirlit gjaldeyrismarkaðar 2002
aftast í þessari grein, voru lítt mælanleg að mati
Seðlabankans. Það var mat bankans að minni sveiflur
á gengi en áður hefðu fremur orðið vegna viðsnún-
ings á viðskiptahalla og minni fjárfestingar erlendis
en greiðslu þóknunar. Í umræðum sem fram fóru í
júní 2001 um aðgerðir til að stuðla að minni sveiflum
gengis kom m.a. fram að viðskiptavakar á gjaldeyris-
markaði töldu að tvö atriði gerðu hérlendan gjald-
Viðskipti á gjaldeyrismarkaði
September | Október | Nóvember | Desember | Janúar |
0
2
4
6
8
10
12
Ma.kr.
Heildarviðskipti
Viðskipti Seðlabankans
Mynd 2
Daglegar tölur 2. september 2002 - 31. janúar 2003
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 1. ágúst 2002 - 31. janúar 2003
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Ágúst | Sept. | Okt. | Nóv. | Des. | Jan. |
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
10,0
11,0
%
Mynd 3
Samanburður verðtryggðra vaxta og stýrivaxta SÍ
Meðalvextir banka og
sparisjóða (verðtr.)
Stýrivextir
Ávöxtunarkrafa 25 ára húsbréfa (verðtr.)
Meðalkjörvextir banka
og sparisjóða (verðtr.)