Peningamál - 01.11.2007, Síða 29

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
29
IV Innlend eftirspurn og framleiðsla
Í grunnspánni er brugðið upp mynd af framvindu efnahagsmála
miðað við þá forsendu að stýrivextir fylgi ferli sem að mati sérfræðinga
Seðlabankans dugir til þess að verðbólga verði sem næst 2,5% innan
ásættanlegs tíma og haldist stöðug í nánd við verðbólgumarkmiðið
eftir það. Þess gætir í spánni hér á eftir að krafturinn í efnahagslífinu
í fyrra og á þessu ári hefur reynst meiri en áður var reiknað með. Á
síðasta ári leit út fyrir að draga myndi nokkuð hratt úr vextinum og
tölur um fyrsta fjórðung þessa árs virtust staðfesta þá þróun. Í síð-
ustu Peningamálum var þó lögð áhersla á að ýmsar vísbendingar
gæfu meiri umsvif til kynna en ætla mætti af fyrstu áætlunum þjóð-
hagsreikninga. Þetta hefur nú verið staðfest. Framleiðsluspennan er
því talin meiri en áður. Mat sérfræðinga bankans er að hækka þurfi
stýrivexti nokkuð og seinka vaxtalækkun um einn fjórðung frá stýri-
vaxtaferli júlíspárinnar.1 Það mun ekki hafa umtalsverð áhrif á hagvöxt
á þessu og næsta ári en leiða til umtalsverðs samdráttar eftirspurnar og
framleiðsluslaka á árinu 2009 sem mun vega á móti áhrifum lækkandi
gengis krónunnar.
Vöxtur einkaneyslu dróst ört saman í kjölfar óróans í fyrra en hefur
sótt í sig veðrið á nýjan leik
Vöxtur einkaneyslu frá árinu 2003 hefur verið drifinn áfram af miklum
vexti ráðstöfunartekna og auknu aðgengi að lánsfé (sjá mynd IV-2 og
nánar í rammagrein IV-1). Langvarandi lágt atvinnuleysi gerir heimilin
einnig óhræddari við að safna skuldum, sem jukust hraðar en ráðstöf-
unartekjur á árunum 2003-2005.2
Í fyrra jókst einkaneysla hægar en ráðstöfunartekjur. Framboð
lánsfjár minnkaði og vaxtakjör heimila og fyrirtækja versnuðu, ekki
síst kjör verðtryggðra íbúðalána bankanna. Ásamt lækkun krónunnar
sem hafði neikvæð áhrif á væntingar leiddu þessi umskipti til þess að
verulega dró úr vexti einkaneyslu tímabundið undir lok sl. árs og í
byrjun þessa árs.
Lægðin reyndist skammvinn. Mikill vöxtur ráðstöfunartekna í
fyrra og í ár sakir launahækkana og skattalækkana er meginskýringin.
Hækkun hámarkslána Íbúðalánasjóðs í aðdraganda kosninga og aukin
áhersla bankanna á lán í erlendum gjaldmiðlum glæddu einnig vænt-
ingar neytenda á ný (sjá mynd IV-3). Áhrifa aukins kaupmáttar og
endurvakinnar bjartsýni gætti fyrst á fasteignamarkaði, sem tók við sér
á nýjan leik um áramótin. Kaup á bílum og varanlegri neysluvöru tóku
einnig kipp, eftir að hafa dregist saman fram á fyrsta fjórðung þessa árs.
1. Nánara yfi rlit yfi r þjóðhagsspá er að fi nna í viðauka 1, bls. 59. Helstu breytingar á þjóð-
hagsspá frá Peningamálum 2007/2 eru raktar í rammagrein IV-3. Greint er frá helstu
breytingum á verðbólguspá í rammagrein IX-1.
2. Í umfjöllun í megintexta er notast við mat Seðlabankans á þróun ráðstöfunartekna en
ekki nýlega útgefnar tölur Hagstofu Íslands. Mestu munar að með höndlun eignatekna
og -útgjalda er önnur en hjá Hagstofunni. Í tölum Seðlabankans eru virðis breytingar
hlutabréfaeignar og annarra eigna t.d. færðar sem breytingar á auði en ekki sem breyting
á ráðstöfunartekjum. Vinna er hafi n innan bankans við endurskoðun á tölum um ráð-
stöfunartekjur í ljósi nýrra talna Hagstofunnar. Nánari upplýsingar um mat Seðlabankans
á ráðstöfunartekjum er að fi nna í Ásgeir Daníelsson, Lúðvík Elíasson, Magnús F.
Guðmundsson, Björn A. Hauksson, Ragnhildur Jónsdóttir, Þorvarður T. Ólafs son og
Þórarinn G. Pétursson (2006), ,,QMM: A quarterly macroeconomic model of the Ice landic
economy”, Seðlabanki Íslands, Working Papers, nr. 32.
Mynd IV-1
Þróun þjóðarútgjalda og
framleiðsluspennu 2000-20101
1. Grunnspá Seðlabankans 2007-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Framleiðsluspenna (h. ás)
Þjóðarútgjöld (v. ás)
-10
-5
0
5
10
15
20
-6
-3
0
3
6
9
12
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
% af framleiðslugetu
Mynd IV-2
Þróun einkaneyslu og
ráðstöfunartekna 1991-20101
1. Grunnspá Seðlabankans 2007-2010. Ráðstöfunartekjur eru mat
Seðlabankans.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Einkaneysla
Ráðstöfunartekjur
-10
-5
0
5
10
15
‘10‘08‘06‘04‘02‘00‘98‘96‘94‘92