Peningamál - 21.05.2014, Side 66

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
66
Hreint útflæði vegna fjármagnsjafnaðar meira í fyrra en árið áður
Fjármagnsjöfnuður heldur utan um allar breytingar á erlendum eignum
og skuldum sem tilkomnar eru vegna afborgana af erlendum lánum,
nýrra lána eða kaupa og sölu á erlendum eignum. Undirliggjandi fjár­
magnsjöfnuður án breytinga á gjaldeyrisforða Seðlabankans reyndist
neikvæður um rúma 206 ma.kr. á síðasta ári eða sem nemur 12% af
landsframleiðslu, sem er heldur meira hreint útstreymi fjármagns en
árið áður. Á árinu 2012 var hreint fjármagnsútstreymi verulegt vegna
endurgreiðslna erlendra lána ríkissjóðs og Seðlabankans en í fyrra var
fjármagnsútstreymi að stórum hluta vegna endurgreiðslna af erlendum
lánum annarra aðila, en einnig vegna kaupa á erlendum verðbréfum.
Hrein erlend staða þjóðarbúsins hefur haldið áfram að batna,
sem m.a. má rekja til mikils undirliggjandi viðskiptaafgangs sem hefur
verið ríflega 5% af landsframleiðslu að meðaltali undanfarin fimm ár.2
Opinber hrein erlend staða þjóðarbúsins var neikvæð um 7.532 ma.kr.
eða 421% af landsframleiðslu í lok síðasta árs. Að frátöldum eignum
og skuldum innlánsstofnana í slitameðferð var staðan hins vegar mun
betri eða neikvæð um 12% af landsframleiðslu. Við þessa stöðu þarf
að bæta áhrifum af slitum sömu stofnana með tilliti til bókfærðs virðis
eigna og undirliggjandi skiptingar kröfuhafa miðað við samþykktar
kröfur í kröfuhafaskrám.3 Þessi áhrif eru talin neikvæð um sem nemur
44% af landsframleiðslu. Að auki hefur verið lagt mat á skuldastöðu
annarra fyrirtækja sem unnið er að slitum á og er talið að þau áhrif
séu jákvæð sem nemi 3% af landsframleiðslu. Samkvæmt nýjasta mati
Seðlabankans er undirliggjandi hrein erlend staða þjóðarbúsins því
talin hafa verið neikvæð um 944 ma.kr. eða 53% af landsframleiðslu
í árslok 2013. Staðan hefur því batnað um 180 ma.kr. eða 10% af
landsframleiðslu frá árslokum 2012. Nánar er fjallað um erlenda stöðu
þjóðarbúsins í Fjármálastöðugleika 2014/1.
Undirliggjandi viðskiptajöfnuður snýst í halla á seinni hluta
spátímans
Gert er ráð fyrir að halli á þáttatekjujöfnuði verði lítillega meiri á seinni
hluta spátímans en í ár þar sem gert er ráð fyrir að arðsemi erlendra
stóriðjufyrirtækja aukist samfara hækkandi álverði. Þrátt fyrir það er
undirliggjandi viðskiptajöfnuður talinn verða um ½ prósentu hagstæð­
ari á næstu tveimur árum en í síðustu spá Peningamála. Rekja má betri
horfur til meiri útflutnings á vöru og þjónustu, sérstaklega á næsta ári
þegar gert er ráð fyrir að hann verði um 1½ prósentu meiri en áætlað
var í febrúarspánni, og hagstæðari þróunar viðskiptakjara (sjá nánar í
kafla II). Undirliggjandi viðskiptajöfnuður verður neikvæður um ríflega
½% af landsframleiðslu árið 2015 en fer í rúmlega 2% halla árið 2016
(mynd VII­5) sem endurspeglar að vergur þjóðhagslegur sparnaður
nær ekki að halda í við aukna innlenda fjármunamyndun (mynd VII­
6). Sem fyrr eru horfur um viðskiptajöfnuð háðar mikilli óvissu og
geta hæglega breyst verði þróun ytri skilyrða með öðrum hætti (sjá
umfjöllun í kafla I).
Mynd VII-5
Viðskiptajöfnuður 2000-20161
% af VLF
1. Rekstrarframlög talin með þáttatekjum. Grunnspá Seðlabankans
2014-2016. 2. Án reiknaðra tekna og gjalda innlánsstofnana í slita-
meðferð en með áætluðum áhrifum af uppgjörum þrotabúa þeirra og
án áhrifa lyfjafyrirtækisins Actavis fram til ársins 2012.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vöru- og þjónustujöfnuður
Undirliggjandi þáttatekjujöfnuður2
Undirliggjandi viðskiptajöfnuður2
Mældur viðskiptajöfnuður
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
‘02 ‘16‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘00
Mynd VII-6
Viðskiptajöfnuður, fjárfesting og sparnaður
2000-20161
% af VLF
1. Rekstrarframlög talin með þáttatekjum. Grunnspá Seðlabankans
2014-2016. 2. Leiðrétt fyrir reiknuðum tekjum og gjöldum innláns-
stofnana í slitameðferð og áhrifum uppgjörs búa þeirra og leiðrétt
fyrir Actavis fram til ársins 2012.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Undirliggjandi viðskiptajöfnuður²
Undirliggjandi þjóðhagslegur sparnaður²
Fjárfesting
‘16‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
2. Breyting á erlendri stöðu þjóðarbúsins er jöfn fjármagnsjöfnuði auk áhrifa verð­ og gengis­
breytinga.
3. Sjá nánar í Seðlabanki Íslands (2013), „Undirliggjandi erlend staða og greiðslujöfnuður“,
Sérrit nr. 9, mars 2013.